Co się zdarzyło...?

3 - 9 czerwca

6 czerwca 1799 roku urodził się Aleksander Puszkin

Aleksander Puszkin urodził się 6 czerwca 1799 roku w Moskwie. Aleksander Puszkin był pod wielkim wrażeniem twórczości Byrona. Był tym, który stworzył jedno z najznakomitszych dzieł tamtej epoki, mianowicie poemat dygresyjny, a zatytułowany „Eugeniusz Oniegin”, utwór, który traktuje o rozczarowaniu miłością czy nawet szerzej – życiem. Aleksander Puszkin był wielkim reformatorem rosyjskiego języka literackiego – postulował bowiem włączenie do rosyjskiego pierwiastków swoistej potoczności oraz elementów zapożyczonych z innych gatunków w obszarze szeroko pojętej literatury. W młodości związany był z działaniami dekabrystów, i pod ich to wpływem Puszkin zdołał napisać swe utwory polityczne. Został w efekcie tego w końcu skazany na zesłanie na południowe rubieże Rosji, a to ze względu na antycarskie ostrze jego działalności literackiej. Po kilku latach kara została złagodzona, Puszkin został w zamian skazany na przebywanie w majątku swojej matki. Nawiązał przyjaźń z wybitnym wieszczem i polskim poetą, Adamem Mickiewiczem, z którym prowadził ożywioną korespondencję. W związku z ogółem budzonych kontrowersji oraz jawnie głoszonych poglądów politycznych Puszkin był obiektem rozmaitych intryg. Zginął tragicznie 10 lutego 1837 roku w Petersburgu, został wtedy ciężko raniony w pojedynku – bronił w ten sposób honoru swojej małżonki. Do najwybitniejszych dzieł Puszkina należą takie pozycje jak poematy „Rusłan i Ludmiła”, „Jeniec Kaukaski”, „Cyganie”, tragedia „Borus Godunow”, czy też wybitne powieści, takie jak „Dubrowski”, „Dama pikowa” oraz „Córka kapitana”.

7 czerwca 1923 roku urodził się Henryk Jerzy Chmielewski

Henryk Jerzy Chmielewski - jak naprawdę nazywa się Papcio Chmiel - zmarł 22 stycznia 2021 roku w wieku 97 lat. Rysownik,  powstaniec warszawski, stworzył niezapomnianą serię komiksów "Tytus, Romek i A'Tomek", która bawi i uczy kolejne pokolenia. Na antenie Polskiego Radia Papcio Chmiel wspominał m.in. moment narodzin swoich legendarnych bohaterów.

- Wielokrotnie współpracowaliśmy z Henrykiem Jerzym Chmielewskim przy Muzeum Powstania Warszawskiego. Był bardzo dostępny i chętnie reagował na wszystkie propozycje. Byłem dumny z tego, że przygotował mini-komiks z Tytusem, Romkiem i A'Tomkiem na otwarcie naszej instytucji - mówił w Polskim Radiu dyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego Jan Ołdakowski, wspominając artystę w dniu jego śmierci.

- Papcio Chmiel ukształtował moją wrażliwość na tę formę, jaką jest komiks. Jako dziecko czytywałem "Przygody Tytusa, Romka i A'Tomka", dorastałem wraz z tymi bohaterami, podziwiałem ich i chciałem naśladować, więc mogę powiedzieć, że Papcio Chmiel był bardzo ważną osobą w moim życiu - opowiadał Jan Ołdakowski.

---

27 maja - 2 czerwca

30 maja 1943 roku urodziła się Simona Kossak

Biolog, profesor doktor habilitowany nauk leśnych, popularyzatorka nauki. Znana jest przede wszystkim z aktywności na rzecz zachowania resztek naturalnych ekosystemów Polski. Urodziła się 30 maja 1943 w Krakowie, zmarła 15 marca 2007 w Białymstoku. 

Simona Kossak była postacią wyjątkową. Krakowianka z urodzenia i białowieżanka z wyboru, w pracy naukowej zajmowała się między innymi ekologią behawioralną ssaków. Określała siebie mianem zoopsychologa. Napisała wiele książek i artykułów popularyzujacych wiedzę o przyrodzie w Polsce. Wiele uwagi poświęciła w swych badaniach Puszczy Białowieskiej, w której mieszkała przez większą część swojego życia. 

Słynęła z bezkompromisowych poglądów, wrażliwości na los zwierząt i działań na rzecz ochrony przyrody, zwłaszcza Puszczy Białowieskiej. Zawdzięczamy jej wzbogacanie nauk przyrodniczych o wartości humanistyczne. Należała do odchodzącego dziś świata kultury. Jest ikoną Podlasia – mieszkańcy Białowieży czy Hajnówki mówią o niej z dumą "nasza Simonka".

1 czerwca 1915 roku urodził się ksiądz Jan Twardowski

Ksiądz i duszpasterz, poeta, prozaik. Urodził się 1 czerwca 1915 roku w Warszawie, zmarł 18 stycznia 2006 tamże. 

Najpopularniejszy polski poeta religijny, którego fenomen wykracza poza literaturę – jego wiersze i proza są traktowane, jako przesłanie duszpasterskie i poradniki dobrego życia.

Urodził się 1 czerwca 1915 roku w głęboko wierzącej rodzinie inteligenckiej. W 1927 rozpoczął naukę w Gimnazjum im. Tadeusza Czackiego, w klasie matematyczno-przyrodniczej - zyskał dzięki temu wiedzę z zakresu fauny i flory. Debiutował w 1933 na łamach międzyszkolnego pisma "Kuźnia Młodych", w którym prowadził "Poradnik literacki" oraz publikował wiersze i nowele. W 1935 do wydanej nakładem "Kuźni Młodych" Antologii współczesnej poezji szkolnej weszły trzy wiersze Twardowskiego. Pierwszym tomikiem poety był "Powrót Andersena" (1937), opublikowany w nakładzie 40 egzemplarzy.

W 1935 rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. W 1939 otrzymał absolutorium, jednak egzamin magisterski zdał dopiero w roku 1948. W czasie wojny nie należał do Armii Krajowej, ale uczestniczył w działalności konspiracyjnej. Podczas Powstania Warszawskiego przyłączył się do oddziałów AK na Woli. Po upadku powstania przedostał się w okolice Kielc, w sierpniu 1945 wrócił do Warszawy.

---

20 - 26 maja

22 maja 1859 roku urodził się ser Arthur Conan Doyle

Arthur Conan Doyle to szkocki pisarz, lekarz i spirytysta. Reprezentant nurtu powieści detektywistycznej. Twórca fikcyjnej postaci – Sherlocka Holmesa. Urodził się 22 maja 1859 w Edynburgu. Zmarł 7 lipca 1930 roku w Crowborough. Arthur Conan Doyle nie miał łatwego dzieciństwa. Ojciec jego był alkoholikiem, który znęcał się nad rodziną. Matka zajmowała się domem, dziećmi oraz pracowała jako praczka. Rodzinie pomagało zamożne wujostwo, dzięki czemu Artur mógł się uczyć.Uczęszczał do jezuickiej szkoły przygotowawczej Hodder Place w Lancashire, a następnie do Stonyhurst College. W kolejnych latach wyjechał do Austrii, gdzie rozpoczął naukę w jezuickiej szkole Stella Matutina w Feldkirch. Ukończył studia medyczna na Uniwersytecie medycznym w Edynburgu. Praktykę lekarską prowadził do 1890 roku, później zrezygnował na rzecz pisarstwa.

Początkowo był katolikiem, ale odrzucił tę wiarę i został agnostykiem. Później zajmował się spirytyzmem. Mistykiem spirytystycznym stał się po doświadczeniach z I wojny światowej. Stracił wtedy bliskie osoby, w tym syna. Wspólnie z żoną brali udział w seansach spirytystycznych, wierząc w to, że będą mogli porozmawiać ze zmarłym dzieckiem.

Arthur Conan Doyle znany jest przede wszystkim z powieści kryminalnych, ale pisał również powieści sensacyjne, historyczne, fantastyczno-naukowe oraz książki niebeletrystyczne. Debiutował w 1888 roku powieścią Studium w szkarłacie, która rozpoczęła cykl o sławnym detektywie Sherlocku Holmesie. W kolejnych latach ukazały się dalsze tomy – Znak czterech, Pies Baskerville’ów oraz Dolina trwogi. Sherlock Holmes stał się również bohaterem licznych opowiadań. Drugą znaną serią pisarza są opowieści o profesorze Challengerze, składające się z 3 tomów – Zaginiony świat, Trujące pasmo i Kraina mgieł. Spod jego pióra wyszły także utwory, takie jak: Fortele brygadiera Gerarda, Przygody Gerarda, Biała Kompania, Tragedia Koroska czy Wielka Wojna Burska.

Serię o detektywie rozpoczyna Studium w szkarłacie, które podzielone zostaje przez autora na 2 części. W pierwszej poznajemy głównych bohaterów – detektywa-amator Sherlocka Holmesa oraz weterana wojennego, doktora Johna H. Watsona. Bohaterowie decydują się na wspólne mieszkanie. Kilka dni po wprowadzeniu na Baker Street Sherlock otrzymuje list z prośbą o pomoc w rozwikłaniu zagadki morderstwa. Rozpoczyna się śledztwo. W drugiej części poznajemy życie zabójcy oraz kierujące nim motywy.

23 maja 1842 roku urodziła się Maria Konopnicka

Maria Konopnicka przyszła na świat w Suwałkach 23 maja 1842 roku. Jako polska poetka, uznana nowelistka, krytyk literacki i tłumacz, była przedstawicielem nurtu pisarstwa zwanego realizmem. Dorastała w Kaliszu. Decyzją ojca znalazła się później na znakomitej pensji w Warszawie – u sióstr Sakramentek. Poznała się tam z Elizą Orzeszkową. Wyszła za mąż mając dwadzieścia lat. Jej mężem został Jarosław Konopnicki. Wkrótce zamieszkali w Bronowie. Konopnicka jednak nie tak wyobrażała sobie swe dalsze życie – w związku wybuchały kłótnie, a budżet domowy niedomagał. Wobec tego rozczarowała się rzeczywistością, jednak doczekała się z tego związku aż ósemki dzieci. Małżeństwo nie wytrzymało próby czasu i Maria opuściła Jarosława. Zamieszkała w małym dwupokojowym mieszkaniu. Zaczęła wreszcie pisać w wolnych chwilach, bowiem zawodowo była zajęta udzielaniem korepetycji. Zaczęła również reprezentować aktywną postawę w sprawach kobiet, domagając się pełnego równouprawnienia płci pięknej. Wkrótce zaczęła też wyjeżdżać w zagraniczne podróże, jednocześnie pracując w piśmie „Świt”, którego odbiorcą były kobiety. Odeszła w Lwowie 8 października 1910 roku. Zdążyła napisać wiele wspaniałych nowel, takich jak „Dym”, „Nasza szkapa” oraz „Mendel Gdański”. Konopnicka napisała również popularne utwory dla dzieci, na przykład „O krasnoludkach i sierotce Marysi”, „Stefek Burczymucha”, „Na jagody”, „Zimowy poranek”.

---

13 - 19 maja

13 maja 1901 roku urodził się Witold Pilecki

Witold Pilecki przyszedł na świat w Ołońcu w Rosji. Zasilił szeregi harcerstwa w roku 1914. Studiował na poznańskim Wydziale Rolnym Uniwersytetu, jak również na Uniwersytecie Stefana Batorego był studentem Wydziału Sztuk Pięknych. Witold Pilecki odbywał służbę w Wojsku Polskim na przestrzeni lat 1918 – 1921. Otrzymał Krzyż Walecznych w uznaniu zasług, bowiem odznaczył się bohaterstwem w bitwie warszawskiej oraz podczas wyzwalania Wilna czasu wojny polsko-bolszewickiej.

Podczas II wojny światowej Witold Pilecki walczył broniąc Polski w kampanii wrześniowej. Zajmował wówczas stanowisko dowódcy plutonu w szwadronie kawalerii dywizyjnej 19. Dywizjonu Piechoty Armii „Prusy”, by następnie odbywać służbę w 41. Dywizji Piechoty na przedmieściu rumuńskim. Natomiast od 1939 r. Witold Pilecki walczył w konspiracji. Był m.in. współzałożycielem Tajnej Armii Polskiej. Pilecki nosił się też z zamiarem organizowania ruchu oporu w obozach koncentracyjnych – w tym celu zbierał materiały i informacje na temat miejsc przetrzymywania więźniów. W tym celu podjął się przeniknięcia do obozu w Oświęcimiu by utworzyć tam odpowiednie struktury. Pomagał tam w ucieczkach współwięźniów, pisząc systematycznie raporty. W Auschwitz na przykład Pilecki założył Związek Organizacji Wojskowej, którego zadaniem było zdobywanie żywności, ubrań, czy też pomoc w przekazywaniu wiadomości rodzinom więźniów. Witold Pilecki z obozu uciekł w roku 1943. Brał później udział w powstaniu warszawskim. Mianowano go wówczas na rotmistrza. Prowadził ponadto działalność wywiadowczą dla 2. Korpusu Polskiego we Włoszech. Pilecki zbierał równolegle informacje o żołnierzach przetrzymywanych w obozach NKWD. Oskarżono go później o działalność wywiadowczą na rzecz emigracyjnego rządu polskiego. Witolda Pileckiego w związku z tym skazano na karę śmierci, wykonując wyrok 15 maja 1948 r. w Warszawie.
 

16 maja 1920 roku urodził się Leopold Tyrmand

Leopold Tyrmand – urodzony 16 maja 1920 r. w Warszawie polski pisarz i publicysta. Tyrmand wychował się w zasymilowanej rodzinie żydowskiej W 1938 r. Leopold wyjechał do Paryża. Rozpoczął tam studia architektoniczne w Academie des Beaux-Arts. Kiedy wybuchła II wojna światowa, przebywał w Warszawie. Stamtąd uciekł do Wilna. Rodziców pisarza wywieziono do Majdanka. Tam zginął jego ojciec, matka przeżyła i wyjechała do Izraela. Tyrmand pracował w Wilnie w redakcji pisma „Prawda Komsomolska”. W 1941 r. pisarz został aresztowany przez NKWD za kontakty z Armią Krajową. Uciekł z transportu kolejowego, zdobył fałszywe dokumenty i przedostał się do Francji. Następnie przebywał w Niemczech i Szwecji, imając się dorywczych zajęć. Po powrocie do Polski pracował jako dziennikarz. Leopold Tyrmand rozpoczął współpracę z „Przekrojem”, „Tygodnikiem Powszechnym” i „Ruchem Muzycznym”.

W 1950 r. w sprawozdaniu z turnieju bokserskiego niepochlebnie wypowiedział się na temat radzieckich sędziów, za co został wyrzucony z redakcji „Przekroju”. Później został objęty trzyletnim zakazem publikowania. W 1955 r. Tyrmand wydał swoją słynną powieść „Zły”. Pisarz zajmował się także popularyzowaniem muzyki jazzowej w Polce, współorganizował koncerty i festiwale. Wydał monografię „U brzegów jazzu” w 1957 r. Wkrótce potem powstała jego powieść „Wędrówki i myśli porucznika Stukułki” i zbiór opowiadań „Gorzki smak czekolady Lucullus”. W 1965 r. po wielu latach starań Leopold Tyrmand zdobył paszport i wyjechał z Polski, podróżował po Europie i Izraelu, przebywał w Stanach Zjednoczonych na stypendium. Tam związał się z pismem „The New Yorker”, publikował też swoje eseje. W 1971 r. pisarz poślubił doktorantkę iberystyki na Uniwersytecie Yale, Marry Ellen Fox. Leopold Tyrmand zmarł 19 marca 1985 r. podczas rodzinnych wakacji w Fort Meyers na Florydzie.

---

5 - 12 maja

6 maja 1921 roku urodził się Jan Bytnar

Jan Bytnar (pseudonim Rudy) przyszedł na świat w miejscowości Kolbuszowa, 6 maja 1921 roku. Był później harcmistrzem, podporucznikiem Armii Krajowej, bojownikiem Szarych Szeregów. Bytnar już w wieku 12 lat wstąpił do 23 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej im. Bolesława Chrobrego „Pomarańczarnia” ZHP. Rok 1938 oznaczał dla niego uzyskanie stopnia harcerza Rzeczpospolitej – stopnia najwyższego w harcerstwie. Wraz z wybuchem II wojny światowej podjął Bytnar działania konspiracyjnie. Jan Bytnar wraz z pozostałymi członkami jego drużyny harcerskiej wstąpił do organizacji PLAN. Rudy został wówczas postawiony w funkcji łącznika PLAN-u, mianowicie łącznika z tymi osadzonymi, którzy przebywali w niemieckich więzieniach śledczych. Wreszcie w 1941 roku Bytnar przejął dowództwo ważnego hufca „Ochota”, działającego w Organizacji Małego Sabotażu „Wawer”. Uczestniczył w akcjach dywersyjnym mających na celu wysadzanie w powietrze niemieckich pociągów transportujących broń. Wpadł w ręce Gestapo w roku 1943, jednak został odbity po trzech dniach przez polskie Grupy Szturmowe. Jan Bytnar zmarł jednak w wyniku obrażeń podczas przesłuchań parę dni później – 30 marca 1943 roku. Nikogo jednak nie wydał. Wykonano za to wyrok śmierci na oficerze torturującym Rudego.

 

7 maja 1867 roku urodził się Władysław Stanisław Reymont

Władysław Stanisław Reymont przyszedł na świat 7 maja 1867 roku w Kobielach Wielkich. Uczył się fachu zawodowego, kończąc szkołę jako czeladnik. Ponadto występował w teatrach ogródkowych. Jego powieść „Komediantka” powstała w oparciu o doświadczenia Reymonta właśnie w teatrzykach ogródkowych. Na życie zarabiał też wtedy jako dróżnik. Dzięki współpracy nawiązanej z pewnym niemieckim spirytystą, mógł podróżować po Europie jako jego medium. Jednak stały kierunek zawodowy był mu ciągle nie znany – w chwilach najtrudniejszych myślał nawet o posłudze kapłańskiej lub klasztornej celi. Można powiedzieć, że życie samo się jakoś ułożyło i Władysław Reymont został w końcu dziennikarzem stołecznych czasopism. Wówczas to opisał jako reportażysta jedną z pielgrzymek jasnogórkich, co uruchomiło Reymonta nagle w kierunku nowel. Okazało się, że trudne do zdobycia dobre słowo krytyki jest dla niego przychylne, wobec tego Reymont zdecydował się na powieść. Pojawiła się więc powieść „Fermenty”, następnie „Komediantka”. Znów podróżował po Europie. Po powrocie do Polski napisał, co najważniejsze, powieść o Łodzi, zatytułowaną „Ziemia obiecana”. Rok 1902 oznaczał dla Reymonta małżeństwo. Małżonka musiała opiekować się Władysławem Reymontem, bowiem uległ poważnemu wypadkowi na kolei. Lata 1904 – 1909 były pracą nad powieścią „Chłopi”. Wraz z końcem I wojny, Reymont udał się do USA. Natomiast rok 1924 oznaczał Literacką Nagrodę Nobla za „Chłopów”. Komisja noblowska doceniła Reymonta jako socjologa, jego wnikliwy obraz hermetycznych środowisk, z ich kulturowością i trybem życia w ogóle. Zachwycają wątki szczegółowe powieści, które były obecne już w „Ziemi obiecanej”, zwłaszcza gąszcz przeplatających się życiorysów tworzących strukturę utworu. Wieś i miasto Reymont przedstawił w barwach pola bitwy, gdzie liczy się „mieć”, a nie „być”. To znakomite studium nieprzypadkowo polecane uczniom klas licealnych. Być może dłużą się niekiedy opisy, ale jest to wpisane w charakterystykę epoki, która miała za zadanie odzwierciedlać rzeczywistość. Utwór „Chłopi” pojawił się tuż przed śmiercią autora, który zmarł w 1925 roku. Władysław Reymont został pochowany na Powązkach. Serce pisarza znajduje się w urnie, w kościele św. Krzyża w Warszawie.

---

29 kwietnia - 5 maja

3 maja 1891 roku urodził się Michaił Bułhakow

Michaił Bułhakow urodził się w 1891 roku. Ojcem Michaiła Bułhakowa był profesor Kijowskiej Akademii Duchownej. Bułhakow odebrał wykształcenie medyczne, zostając wkrótce po ukończonych studiach lekarzem wojskowym zaangażowanym następnie w działanie na froncie I wojny światowej. Rok 1913 jest w biografii Bułhakowa o tyle doniosły, że wtedy to właśnie ożenił się z Tatianą Łappą. Rewolucja bolszewicka dała mu później wiele do myślenia – zastanawiał się nawet nad emigracją, lecz po tych zdarzeniach zdecydował się mimo wszystko na poprowadzenie praktyki lekarskiej na Smoleńszczyźnie. W 1920 roku natomiast pisarz przeniósł się do Władywostoku, gdzie zapadły poważne decyzje – oto zdecydował się zaniechać profesji medycznej na rzecz działalności pisarsko-dziennikarskiej. Trwało to rok, po czym Bułhakow przeniósł się do Moskwy. Tam też rozpoczął swą pracę w charakterze reportera i felietonisty, a także urzędnika w ministerstwie kultury.

Tymczasem początek lat 20. przyniósł Bułhakowowi rozgłos oraz sławę bardzo dobrego pisarza. Jednak nie miało to odpowiedniego przełożenia na publikacje – okazało się wkrótce, że jakkolwiek na przykład jego powieść „Biała gwardia” jest dziełem szalenie przemyślanym, to dzieło zostało uznane w ZSRR za wrogie względem dokonań i celów rewolucji, skutkiem czego już od 1925 roku żadne z jego dzieł nie mogło ukazać się drukiem. W 1924 roku Michaił Bułhakow wszedł w nowy związek, ponieważ zobaczył w niejakiej Lubow Jewgieniewnej Biełozierskiej swą upragnioną połowę, która niezwykle go inspirowała. Małżeństwo dość szybko okazało się być jednak nie dość trwałe, by wytrzymać przeciwności losu. Niemniej Bułhakow nie rezygnował z marzeń, więc kolejnym była Helena Siergiejewna Szyłowska. Lata 30. w biografii pisarza to przede wszystkim wiązanie końca z końcem w ramach pracy w Teatrze Artystycznym na stanowisku asystenta reżysera.
 

5 maja 1846 roku urodził się Henryk Sienkiewicz

Henryk Sienkiewicz (ur. 5 maja 1846, zm. 15 listopada 1916) to jeden z najwybitniejszych polskich pisarzy, a także publicysta i redaktor prasy warszawskiej (pseudonim „Litwos”), a zwłaszcza twóca powieści historycznych pisanych "ku pokrzepieniu serc", w czasach, gdy Polski nie było na mapach świata. 

Autor sławnej Trylogii, publikowanej pierwotnie na łamach „Słowa” jako powieść w odcinkach (lata 1884-1888). Następnie wydał między innymi Quo Vadis (1896), Krzyżaków (1900) i W pustyni i w puszczy (1911). W 1905 roku otrzymał nagrodę Nobla w uznaniu całokształtu twórczości. W czasie mowy noblowskiej powiedział ważne słowa skierowane do społeczności międzynardowej o tym, że Polska przecież musi istnieć skoro Polak otrzymuje nagrodę Nobla. 

W poglądach politycznych zbliżony do narodowej demokracji, choć ostro krytykowany przez jej działaczy bezpośrednio przed śmiercią. W „darze od narodu” otrzymał pałac w Oblęgorku, przysparzający mu stałych zmartwień.

Po wybuchu pierwszej wojny światowej osiadł w Szwajcarii. Zmarł w Vevey pod Lozanną w 1916 roku.

---

22 - 28 kwietnia

23 kwietnia 1564 roku urodził się William Szekspir

Najwybitniejszy dramaturg wszechczasów umiera tiego samego dnia 1616 roku.

Urodził się w Stratford-upon-Avon, jako trzecie z ośmiorga dzieci. Ojciec był przedsiębiorcą i politykiem, matka natomiast pochodziła z zacnej i majętnej rodziny. Uczył się pod okiem magistrów z Oxfordu. Z powodu plajty ojca zmuszony był przerwać edukację. Podjął więc pracę, a jej miejscem było kilka magnackich rezydencji. Był guwernerem, sekretarzem, a także aktorem dworskich przedstawień. W wieku 18 lat ożenił się i miał z wybranką trójkę dzieci. Bardzo niewiele wiadomo o jego późniejszym życiu. Istnieją jednak domysły, mówiące, że był później związany z grupą teatralną w Londynie. Tym nie mniej ta ogromna luka w biografii jest nazywana przez znawców ”latami straconymi” (”the lost years”). Najlepszą informacją pozostaje więc jego działalność artystyczna w latach 1586 – 1612. Zatem studium biograficznym Szekspira jest jego twórczość. Zmarł w wieku 52 lat, 23 kwietnia 1616. Ostatnie lata życia spędził w New Place.

23 kwietnia 1616 roku urodził się Miguel de Cervantes

Renesansowy pisarz hiszpański. Służył w Rzymie jako szambelan, wziął udział w słynnej bitwie w zatoce Lepanto (1571). W drodze powrotnej do domu został wzięty do niewoli przez berberyjskich korsarzy, a wkrótce po uwolnieniu wrócił do wojska i stacjonował w Portugalii podbitej przez Filipa II. Niedługo później zaczął pisać.

W 1595 roku wygrał konkurs poetycki w Saragossie, jednak za życia nie było mu dane cieszyć się długo zasłużoną popularnością. Jego sława nadeszła dopiero wraz z napisanym w więzieniu „Przemyślnym szlachcicem don Kichotem z Manczy”.

 

Na pamiątkę narodzin i śmierci tak wybitnych twórców, dzień 23 kwietnia to Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich. W Hiszpanii świętowany od 1926 roku, natomiast w innych krajach ustanowiony przez UNESCO w 1995 roku. 

---

15 - 21 kwietnia

15 kwietnia 1452 roku urodził się Leonardo da Vinci

Leonardo da Vinci przyszedł na świat w Anchiano 15 kwietnia 1452 roku. Uczył się malarstwa terminuąc w jednej z lokalnych pracowni, w związku z czym mógł wpierw pracować na dworze samego Ludvica Sforzy, aby mając dwadzieścia lat zostać członkiem cechu malarzy. Przebywał pracując we Florencji i Mediolanie. W roku 1513 wyjechał do Rzymu, później przeniósł się do Francji, wprost na dwór Franciszka I. Natomiast to przebywając we Florencji popełnił takie dzieła jak „Pokłon Trzech Króli”, „Św. Anna Samotrzecia”, „Św. Hieronim i Zwiastowanie”, „Bitwa pod Anghiari”, oraz „Mona Lisa”. Był to zatem jego okres florencki, traktowany też w takich ramach wśród znawów twórczości. Jednak to okres mediolański był dla Leonarda da Vinci tym najdłuższym, owocując dziełami jak na przykład słynna „Dama z gronostajem”, „Madonna w grocie skalnej”. Były obok obrazów i malowidła ścienne, wystarczy przecież wspomnieć dzieła: „Ostatnia Wieczerza”, „Bachus”, „Św. Jan Chrzciciel” czy też „Leda z łabędziem”.

Był człowiekiem renesansu, bowiem zajmował się oprócz tego mechaniką, optyką, matematyką, botaniką czy również anatomią. Zawdzięczamy mu też traktaty w dziedzinach takich jak architektura, anatomia, optyka i mechanika. Był wspaniałym budowniczym, skonstruował prasę dźwigniową, walcarkę, tokarkę kołową, szlifierki, spadochron, łódź podwodną oraz śmigłowiec i rozmaite dźwigi. Umarł w zamku Cloux koło Amboise mając 67 lat.
 

17 kwietnia 1885 roku urodziła się Karen Blixen

Karen Blixen urodziła się w Rungsted w Danii. Kształciła się w Kopenhadze, Paryżu i Rzymie. Ukończyła kopenhaską Akademię Sztuk Pięknych. Pierwsze teksty literackie zaczęła publikować jako Osceola w duńskich czasopismach w 1905.

W 1914 wyszła za mąż za swojego kuzyna, szwedzkiego barona – Brora von Blixen-Finecke, po czym wraz z mężem przeprowadziła się do Kenii, gdzie para zajęła się uprawą kawy. Liczne zdrady męża doprowadziły do separacji (1921) i rozwodu (1925). W rezultacie Blixen sama zajmowała się plantacją przez 10 lat (od 1921 do 1931, kiedy z powodu załamania się rynku kawy powróciła do Danii).

Po powrocie, w 1934 wydała Siedem niesamowitych opowieści. Później nadal tworzyła głównie opowiadania, pisząc po angielsku i duńsku, choć opublikowała także powieść Niewinne mścicielki.

W 1950 odznaczona królewskim Medalem „Ingenio et arti”, a w 1952 wyróżniona nagrodą literacką Złote Laury. Zmarła w 1962 w miejscu swego urodzenia, w Rungsted.

---

8 - 14 kwietnia

9 kwietnia 1241 roku rozegrała się bitwa pod Legnicą

Bitwa pod Legnicą to jedna z najsłynniejszych bitew polskiego średniowiecza, w którewj rycerstwo śląskie i prawdopodobnie wielkopolskie starło się z olbrzymią armią mongolską pod wodzą Batu-chana, która w zwycięskim pochodzie podbiła wcześniej Ruś i Węgry. Bitwa zakończyła się zwyciestwem Mongołów, którzy zabili księcia Henryka Pobożnego. Według legendy żona śląskiego władcy rozpoznała ciało swego męza po sześciu palcach u jednej ze stóp, gdyż koczownicze plemiona odcięły głowę księcia....

11 kwietnia 1079 roku zmarł bp Stanisław (późniejszy święty i patron Polski)

Według relacji Wincentego Kadłubka Bolesław Śmiały wraz z trzema dworzanami wywlókł biskupa sprzed ołtarza podczas odprawiania nabożeństwa w kościele św. Michała na Skałce. Następnie własnoręcznie przebił go mieczem i kazał poćwiartować. Zgodnie z legendą członki w cudowny sposób się zrosły (co podczas rozbicia dzielnicowego uważano za zapowiedź zjednoczenia Polski), a ciała strzegły orły. Wiadomość o mordzie wywołała powszechne oburzenie.

Stanisław poniósł śmierć w roku 1079, co wywołało wojnę domową, którą Bolesław Szczodry przegrał i musiał uciekać z kraju. "Cały ród Bolesława poniósł karę za św. Stanisława, gdyż tak jak żaden dobry uczynek nie pozostaje bez nagrody, tak i żaden zły bez kary” - pisał w "Kronice Polskiej" Wincenty Kadłubek.

Wieść o męczeńskiej śmierci biskupa Stanisława z biegiem lat obrosła w legendę. W 1253 roku doszło do kanonizacji krakowskiego biskupa na świętego. Co roku 8 maja odbywa się w Krakowie uroczysta procesja z relikwiami św. Stanisława z Wawelu na Skałkę.

 

10 kwietnia 1525 roku mistrz krzyżacki Albrecht Hohenzollern złożył hołd pruski królowi Zygmuntowi Staremu

---

1 - 7 kwietnia

1 kwietnia 1750 roku urodził się Hugo Kołłątaj

Hugo Kołłątaj urodził się w rodzinie szlacheckiej.. Edukację rozpoczął w szkole w Pińczowie, po czym kontynuował na Akademii Krakowskiej. Uzyskał tam w 1768 roku stopień doktora filozofii. Następnie kształcił się na Uniwersytecie w Wiedniu (1770-1774) i w Rzymie, gdzie przyjął świecenia kapłańskie, a także zdobył tytuł doktora prawa i teologii. Po studiach powrócił do kraju i objął stanowisko kanonika krakowskiego. Jednocześnie prowadził wszechstronną działalność społeczną. Był działaczem Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych, a w 1776 roku związał się także z Komisją Edukacji Narodowej, z ramienia której dokonał reformy Akademii Krakowskiej. W 1779 roku przeniósł się do Warszawy i utworzył tam "Kuźnicę Kołłątajowską". Za działalność na rzecz kraju najpierw otrzymał Order Świętego Stanisława (1786), a później, w 1791 roku, król odznaczył go Orderem Orła Białego.

Kołłątaj był jednym z twórców Konstytucji 3 maja, a w czasie Sejmu Czteroletniego należał do jej zagorzałych obrońców. Po uchwaleniu konstytucji został mianowany podkanclerzym koronnym i założył Zgromadzenie Przyjaciół Konstytucji Rządowej. Był zwolennikiem konfederacji targowickiej i namawiał króla, aby ten także się do niej przyłączył. Jednak widząc reakcję tłumów demonstrujących swój sprzeciw wobec Targowicy, w nocy z 24 na 25 lipca 1792 roku uciekł z Warszawy. Brał udział w insurekcji kościuszkowskiej, ale po szturmie Pragi 4 listopada 1794 roku po raz kolejny wyjechał ze stolicy i szukał schronienia na emigracji, zmierzał do Wenecji przez Galicję i Węgry, jednak w grudniu tego samego roku został aresztowany i osadzony w Przemyślu. Kolejne lata spędził w ołomunieckim więzieniu. W tym czasie pracował nad „Rozbiorem krytycznym zasad historii o początkach rodu ludzkiego”. Uwolniony z więzienia, osiadł na Wołyniu, gdzie zajął się m.in. organizacją Liceum Krzemienieckiego. Ponownie do aresztu trafił w 1807 roku, osadzony został w Moskwie przez Rosjan na podstawie podejrzenia o kontakty z Napoleonem. Ostatnie lata życia spędził na ternie Księstwa Warszawskiego. Był ciężko chory i samotny, zmarł w 1812 roku. Jego ciało pochowano na Powązkach, a serce przewieziono do kościoła w Wiśniowej, gdzie mieszkał jego brat.

2 kwietnia 1805 roku urodził się Hans Christian Andersen

Hans Christian Andersen urodził się ponad 200 lat temu w Danii. Przyszedł na świat w ubogiej rodzinie szewca i praczki. Jego ojciec bardzo go kochał, poświęcał synowi cały wolny czas, tworzył dla niego zabawki i obrazki, a wieczorami czytał mu na głos. Zbudował synowi teatrzyk kukiełkowy, w którym razem odtwarzali czytane historie. Młody Hans szył kostiumy dla lalek z domowego teatrzyku, robił wycinanki, pięknie rysował, tworzył także książeczki z obrazkami dla dzieci. Gdy Hans miał 7 lat jego ojciec wstąpił do wojska i uczestniczył w wojnie. Niestety dwa lata później wyczerpany trudami wojny zmarł. Po śmierci ojca jego wychowaniem zajmowała się mama oraz babcia. Szczególnie uwielbiał spędzać czas u babci, która opowiadała mu różne baśnie, rozbudzając tym jego wyobraźnię.

Jego rodzina nie miała pieniędzy na opłacenie szkoły, dlatego musiał z niej zrezygnować. Został wysłany do pracy w warsztacie sukienniczym, co dla nieśmiałego i niezaradnego chłopca było trudnym doświadczeniem. Marzył o wyjechaniu ze swojego miasta i występowaniu w teatrze. Później pracował w zakładzie krawieckim, a zarobione pieniądze odkładał na wyjazd. Gdy miał 14 lat statkiem podróżował ze swojej wyspy do wielkiego miasta – Kopenhagi. Uczynił to statkiem oraz pieszo, ze względu na brak pieniędzy. Tam pracował w warsztacie stolarskim i starał się dostać do teatru. Nie było mu łatwo. Został przyjęty do szkoły muzycznej na lekcje śpiewu i tańca, jednak po przejściu mutacji zwolniono go z tego teatru. Podejmował się dorywczych prac, często odwiedzał bibliotekę.

Napisał swoje pierwsze dzieło "Słońce elfów", dzięki czemu uzyskał wsparcie dyrektora Teatru Królewskiego. Pozwoliło mu to podjąć naukę w gimnazjum, gdzie jako starszy w klasie od swoich kolegów był niestety wyśmiewany. Zdał maturę, po czym rozpoczął studia. Rozwijał swoją działalność pisarską. W wieku 25 lat zaczął podróżować. Najpierw odbył dłuższą podróż po swojej ojczyźnie, następnie podróżował do Niemiec i Włoch.Po powrocie do Danii, zaczął publikować baśnie i opowieści. To właśnie dzięki nim stał się znany na całym świecie. Najbardziej znane z nich to: "Brzydkie kaczątko", "Dziewczynka z zapałkami", "Calineczka" czy "Królowa śniegu".

Jego baśnie i opowieści przetłumaczono na około 150 języków. Baśnie Andersena są niezwykłe, piękne i wzruszające. Autor umieścił w nich postacie dobre i złe, piękne i brzydkie. Pokazał, jak można dobrem zwalczać zło, uśmiechem pokonywać nienawiść. Zawsze opowiadał się po stronie biednych i pokrzywdzonych, nierzadko takie właśnie postacie stawały się bohaterami jego utworów. Z jego obserwacji życiowych rodziły się konkretne pomysły, które wykorzystywał w swoich opowiadaniach. Baśnie są wspaniałą lekturą uczącą wrażliwości, tolerancji i umiejętności patrzenia na drugiego człowieka w taki sposób, aby dostrzec to czego nie widać: dobro serca i szczerość uczuć. Dzięki swojej sławie Andersen gościł na dworach królewskich w Danii i miał okazję poznać wielu wybitnych ludzi z różnych państw. W swojej ojczyźnie cieszył się wielką sławą. Stał się kochany i podziwiany przez swoich rodaków, czczony i szanowany przez królów i książąt. Poza baśniami i opowieściami z których jest najbardziej znany, pisał także powieści, sztuki teatralne, tomiki wierszy, opisy z podróży, autobiografie i artykuły. Zmarł w wieku 70 lat.

Na pamiątkę urodzin Andersena 2 kwietnia obchodzimy

Mięzynarodowy Dzień Książki dla Dzieci

---

25 - 31 marca

30 marca 1857 roku urodziła się Gabriela Zapolska

Gabriela Zapolska (właściwe nazwisko: Maria Gabriela Stefania Piotrowska, herbu Korwin) urodziła się w 1857 roku. Kształciła się w domu oraz Instytucie Wychowawczo-Naukowym we Lwowie. W 1876 wyszła za mąż za oficera rosyjskiego Konstantego Śnieżko-Błockiego. Małżeństwo nie trwało jednak długo. Zapolska związała się z innym mężczyzną, a następnie całkowicie porzuciła męża. Ostatecznie ślub został unieważniony.

Przyszła pisarka porzuciła rodzinę i zaczęła występować w różnego rodzaju teatrach (najczęściej objazdowych) we wszystkich trzech zaborach. Miała wielkie ambicje aktorskie, ale nie odnosiła na tym polu zbyt dużych sukcesów.

Jej pierwszym opublikowanym utworem było opowiadanie „Jeden dzień z życia róży” z 1881 roku. Od tej pory, poza aktorstwem, zajmowała się również pisaniem nowel, powieści, utworów dramatycznych. Część z nich była tworzona z myślą o zarobku, w pośpiechu i bez należytej staranności, dlatego wartość artystyczna niektórych dzieł Zapolskiej jest niewielka.

W 1888 roku niepowodzenia aktorskie, trudności związane z koniecznością zapewnienia sobie jako takiego bytu oraz ciężkie doświadczenia osobiste skłoniły pisarkę do podjęcia, nieudanej na szczęście, próby samobójczej. W 1889 roku aktorka wyjechała do Paryża z nadzieją, że tam uda jej się odnieść wymarzony sukces sceniczny. Trafiła do sławnego teatru Antoine'a, następnie pracowała w Teatrze de l'Oeuvre. Niestety nie cieszyła się większym uznaniem, grając przeważnie role drugoplanowe. Po powrocie do kraju występowała w Warszawie i Krakowie. Z powodu kolejnych trudności postanowiła zrezygnować ze sceny, nie oznaczało to jednak, że rozstała się z teatrem.Twórczość Zapolskiej wzbudzała pośród jej współczesnych wiele kontrowersji. Autorka nie bała się trudnych i wstydliwych tematów – takich chociażby jak prostytucja – które wówczas były pewnego rodzaju tabu. Jej najbardziej znaną sztuką jest „Moralność pani Dulskiej”, w której autorka odsłoniła skrzętnie ukrywane cechy ówczesnego mieszczaństwa: zakłamanie, obłudę, pogoń za pieniądzem, chorobliwe wręcz zabieganie o powodzenie i uznanie w towarzystwie.

Święta ruchome:

W pierwszą niedzielę po pierwszej pełni księżyca we wiośnie obchodzimy święta wielkanocne, któe w tym roku przypadają 31 marca i 1 kwietnia.

 

---

18 - 24 marca

19 marca 1822 roku zmarł Józef Wybicki

Józef Wybicki urodził się w Będominie 29 września 1747 roku. W latach 1753-55 znajdował się pod opieką stryja, proboszcza skarszewskiego, księdza Franciszka Wybickiego. Od 1755 roku do 1763 uczył się w kolegium jezuickim w Starych Szkotach pod Gdańskiem. W międzyczasie w 1758 roku zmarł jego ojciec.

W latach 1767-68 był posłem na sejm. Wówczas protestował przeciwko porwaniu senatorów. Przeszedł do historii jako ten, który próbował pozytywnie zastosować „liberum veto” podczas Sejmu Repninowskiego. W 1768 roku przystąpił do konfederacji barskiej – był wówczas łącznikiem polskiego Sejmu z przedstawicielstwami innych krajów europejskich. W latach 1770-71 studiował prawo w Lejdzie.

Uczestniczył w pracach KEN i w zespole opracowującym tzw. Kodeks Zamoyskiego, którego założenia głosił w Listach patriotycznych (1777-78). W czasie Sejmu Czteroletniego (1788-92) propagował dzieło reformy m.in. w komedii politycznej "Szlachcic mieszczaninem". W 1792 roku zasilił konfederację targowicką, a dwa lata później brał udział w powstaniu kościuszkowskim. Towarzyszył wówczas generałowi J. H. Dąbrowskiemu w wyprawie do Wielkopolski.

W latach 1795-97 przebywał na emigracji w Paryżu. Był jednym z przywódców polskiej organizacji emigracyjnej w Paryżu, tzw. Agencji, oraz współtwórcą Legionów we Włoszech. W lipcu 1797 roku ułożył "Mazurek Dąbrowskiego", obecny hymn narodowy. Odegrał znaczną rolę w powstaniu Księstwa Warszawskiego, wzywając rodaków do wystąpienia przeciw Prusom. Od 1807 roku był senatorem wojewodą, zaś w latach 1817-20 prezesem Sądu Najwyższego. Zmarł w Manieczkach.

LOKALNY WĄTEK

11 września 1780 roku w kościele w pobliskiej Wełnie odbył się ślub Józefa Wybickiego i jego drugiej żony Estery Wierusz-Kowalskiej .

23 marca 1822 roku urodził się Ignacy Łukasiewicz

Ignacy Łukasiewicz urodził się w Zadusznikach, położonych w zaborze austriackim. Jego rodzice pochodzili z drobnej i biednej szlachty. W młodości pobierał nauki w Rzeszowskim gimnazjum, nie ukończył ich jednak ze względu na złą sytuację finansową rodziny, był też zmuszony do wczesnego podjęcia pracy zarobkowej w różnych aptekach, gdzie stopniowo dokształcał się i zdobywał konieczną do zawodu wiedzę.

W tym samym też czasie (lata 40. XIX wieku) młody Ignacy zaangażował się w działalność polityczną, współpracując z Towarzystwem Demokratycznym Polskim. Jego działalność konspiracyjna nie zakończyła się jednak szczęśliwie – został on dosyć prędko zdemaskowany i aresztowany (1846). Zwolniony rok później z powodu braku mocnych dowodów, do końca życia trzymał się z dala od aktywnej konspiracji.

Po zwolnieniu z więzienia Łukasiewicz rozpoczął pracę w aptece Piotra Mikolasha, w międzyczasie  studiując w Krakowie i Wiedniu, gdzie ostatecznie, w roku 1852 uzyskał dyplom. Po tym sukcesie dalej pracował we lwowskiej aptece Mikolasha, zajmując się, na jego polecenie, eksperymentami z destylacją nafty, w celu badania możliwości jej użycia w lecznictwie. Jednocześnie zaś Łukasiewiczowi udało się skonstruować urządzenie pozwalające na oświetlenie pomieszczenia dzięki spalaniu nafty – lampę naftową. Było ono znacznie doskonalsze i wydajniejsze od wcześniejszych lamp oliwnych czy świec. Do jej pierwszego użycia publicznego doszło w czasie operacji w jednym z lwowskich szpitali na Łyczakowie 31.07.1853, co jest symboliczną datą narodzin polskiego naftownictwa. Wcześniej lampa naftowa służyła też do oświetlania witryny sklepowej apteki.

Wynalazek Łukasiewicza zaczął bardzo szybko zdobywać popularność, co pozwoliło jego autorowi na szybkie pomnożenie swojego majątku. Przeniósł on się wtedy w okolice Gorlic, gdzie znajdowały się tereny roponośne i wkrótce, w 1854 roku, otworzył pierwszą na świecie kopalnię ropy naftowej w Bóbrce. Od tego czasu, nawet mimo przejściowych trudności, jego majątek pomnażał się, był w stanie otworzyć rafinerię i rozpocząć działalność filantropijną. Bardzo zależało mu na rozwoju gospodarczym Galicji, dlatego też nie przejmował się rosnącą konkurencją, a wręcz zachęcał do podejmowania inwestycji. Wspierał finansowo różne projekty rozwoju, jak również powstanie styczniowe.

Ignacy Łukasiewicz zmarł 7.01.1882 roku w Chorkówce, w wyniku zapalenia płuc.

---

11 - 17 marca

13 marca 1899 roku urodził się Jan Lechoń

Jan Lechoń przyszedł na świat w Warszawie jako Le­szek Jó­zef Se­ra­fi­no­wicz. Od lat wczesnego dzieciństwa zdradzał zainteresowanie plastyką, malarstwem oraz teatrem. Wkrótce potem ujawnił się jego wybitny talent pisarski. Angażował się w teatr amatorski, występował jako aktor i recytował poezję. Pierwsze utwory opublikował jako czternastolatek: jego debiutancki tomik poezji „Na złotym polu” ukazał się w 1912 roku. W klasie maturalnej zadebiutował jako dramatopisarz: w 1916 roku na deskach Teatru Łazienkowskiego wystawiono jego nokturn dramatyczny „W pałacu królewskim”. Po ukończeniu gimnazjum Lechoń zaczął studiować polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim. Współtworzył pisma jak „Pro arte”, a na jego łamach publikował liczne wiersze i recenzje artystyczne. W 1918 roku wspólnie z Julianem Tuwimem i Antonim Słonimskim założył kawiarnię literacko-artystyczną „Pod Picadorem”, a z kolejnymi poetami słynną grupę poetycką Skamander. Później Lechoń redagował pismo pod tym samym tytułem oraz współtworzył „Wiadomości Literackie”, gdzie od 1924 roku kierował działem recenzji teatralnych. W 1930 roku poeta wyjechał do Paryża, gdzie pełnił funkcję attaché kulturalnego z ramienia ambasady polskiej. W tym okresie tworzył libretta i tłumaczył. Od 1940 Lechoń mieszkał w Nowym Jorku. Pisał, tłumaczył, prowadził audycje w Radiu Wolna Europa. Żył w biedzie i zmagał się z depresją. 8 czerwca 1956 roku wyskoczył z 12. piętra ho­te­lu Hen­ry Hud­son. Mówi się, że twórczość Lechonia jest kluczowa w celu poznania jego życiorysu, ale także losów pokolenia Polaków, którzy budowali II RP i zostali doświadczeni przez wojnę i emigrację. Od momentu założenia Skamandra był on twórcą wszechstronnym, pisał satyry kabarety, liczne szopki polityczne, felietony i recenzje. 

14 marca 1879 roku urodził się Albert Einstein

Urodzony 14 marca 1879 w Ulm, a zmarły 18 kwietnia 1955 w Princeton Albert Einstein był niemieckim fizykiem pochodzenia żydowskiego. Albert Einstein był Laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki w 1921 roku w dziedzinie fizyki teoretycznej, a ściślej za „wkład do fizyki teoretycznej, zwłaszcza opis prawa efektu fotoelektrycznego”.

Albert Einstein to twórca szczególnej wagi. Owocem jego wieloletnich prac jest słynna teorii względności. Albert Einstein był autorem wynikającej z teorii względności równoważności masy i energii, która sformułowana jest słynnym wzorem E = mc². Einstein zatem to twórca ogólnej teorii względności – teorii uważanej za jego największe dzieło – oraz twórca opartych na teorii względności pierwszych spekulacji o falach grawitacyjnych i pierwszych modeli kosmologicznych. Jest współtwórcą mechaniki kwantowej, a w niej pojęcia fotonu i korpuskularno-falowej teorii światła. Jednocześnie – Einstein to czołowy krytyk najczęstszej interpretacji tej teorii, czyli kopenhaskiej interpretacji. Jest też współautorem paradoksu EPR. Albert Einstein jest też odkrywcą emisji wymuszonej, możliwości istnienia kondensatu Bosego-Einsteina i statystyki Bosego-Einsteina.

Einstein jest uważany za jednego z największych, jeśli nie największego fizyka XX wieku, obok lub przed innymi twórcami w dziedzinie mechaniki kwantowej, do których należy Paul Dirac, Erwin Schrödinger czy Werner Heisenberg. Jego ogólna teoria względności była i wciąż pozostaje największym przełomem w fizyce XX wieku, obok wspomnianej teorii kwantów.

---

4 - 10 marca

4 marca 1932 roku urodził się Ryszard Kapuściński

Ryszard Kapuściński urodził się w Pińsku na Polesiu, w rodzinie nauczycielskiej. Po wybuchu wojny ojciec walczył przeciw najeźdźcy (w stopniu podporucznika), a po wkroczeniu wojsk sowieckich do Polski 17 września 1939 r. dostał się do niewoli radzieckiej. Szczęśliwie udało mu się zbiec z transportu do Smoleńska i przedostać do znajomych w Przemyślu, a później w głąb niemieckiej strefy okupacyjnej. To był znak, że rodzina zazna tułaczego życia. We wrześniu 1939 r. Ryszard z matką i młodszą siostrą wyruszyli z Pawłowa, gdzie przebywali na wakacjach, do odległego o 300 kilometrów rodzinnego Pińska. Chłopiec miał wtedy zaledwie 7 lat, a bombardowania, strach, głód i przerażenie, oznaczały koniec spokojnego dzieciństwa. 

W latach 1946–1955 mieszkał już w Warszawie, w domu przy ul. Leszowej. W 1950 zdał maturę w warszawskim liceum im. Staszica. Najpierw rozpoczął studia na polonistyce, ale ostatecznie przeniósł się na historię. Studia na Uniwersytecie Warszawskim ukończył w 1955 r., a pracę magisterską (na temat oświaty w Królestwie Polskim) napisał pod kierunkiem przyszłego polityka PRL-u – Henryka Jabłońskiego.

Przez wiele lat reportaże Kapuścińskiego ukazywały się w „Czytelniku”, a później w czasopiśmie „Znak”. Jego książki cieszyły się równie dużym zainteresowaniem. W 1978 r. ukazał się „Cesarz” (prawie 10 lat później, w 1987 r. w Londynie wystawiono sceniczną adaptację tej książki), osnuty wokół dworu cesarskiego w Etiopii. W 1982 r. opublikował „Szachinszach” poświęcony rewolucji w Iranie, w 1993 r. wydał „Imperium”, będący owocem dwuletniej podróży po ZSRR i opisujący rozpad republik radzieckich. Rok 1998 zaowocował kolejnym tytułem, „Heban”, będący owocem podróży po krajach afrykańskich. W 2004 r. ukazały się autobiograficzne „Podróże z Herodotem”.
 

6 marca 1475 roku urodził się Michał Anioł

Michał Anioł był włoskim malarzem, rzeźbiarzem, architektem urodzonym 6 marca 1475 r. w toskańskim Caprese. Był zapewne wielką osobowością epoki renesansu. Michał Anioł najpierw terminował u florenckiego malarza nazwiskiem Domenico Ghirlandaio, gdzie poznał sposoby malowania fresków. Na młodego artystę wtedy to właśnie zwrócił uwagę Lorenzo de’ Medici, który roztoczył nad Michałem Aniołem opiekę. W tym też to czasie wybitny artysta stworzył swoje pierwsze bardzo sławne rzeźby, jak np. „Madonnę przy schodach” czy też „Bitwę centaurów”. Michał Anioł wkrótce powrócił w rodzinne strony, gdzie studiował anatomię.

Przebywając natomiast w Rzymie Michał Anioł wykonał z kolei jedno ze swoich najważniejszych dzieł, mianowicie „Pietę Watykańską”, która do dziś widnieje w Bazylice św. Piotra. W 1501 r. wyrzeźbił swojego „Dawida”. Na przestrzeni lat 1508 – 1512 Michał Anioł pracował pochylając się nad freskami w rzymskiej Kaplicy Sykstyńskiej, czyli nad dziełem, które przedstawia historię ludzkości. Od 1534 do 1541 r. stworzył w tym samym miejscu swój jakże znany dziś „Sąd Ostateczny”. W 1547 r. Michał Anioł poprowadził działania budowlane związane z Bazyliką św. Piotra. Artysta zmarł 18 lutego 1564 r. w Rzymie.

 

---

26 lutego - 3 marca

1 marca 1810 roku urodził się Fryderyk Chopin

Fryderyk Chopin to najwybitniejszy polski kompozytor, którego szczyt twórczości przypada na epokę romantyzmu, dlatego w jego twórczości znajdujemy liczne nawiązania do twórczości ludowej i polfkirgo folkloru. 

Chopin urodził się najprawdopodobniej 1 marca, ale nadal trwają spory, czy Fryderyk nie przyszedł na świat tydzień wcześniej, 22 lutego. Nie ma wątpliwości co do miejsca urodzenia, którym było miejsce zamieszkania rodziców Chopina, czyli Żelazowa Wola. Ojciec Chopina, pochodzący z Francji skrzypek, miał niebagatelny wpływ na rozwój talentu syna. 

Jest uważany za jednego z najwybitniejszych kompozytorów romantycznych, a także za jednego z najważniejszych polskich kompozytorów w historii. Był jednym z najsłynniejszych pianistów swoich czasów, często nazywany poetą fortepianu. Elementami charakterystycznymi dla utworów Chopina są pogłębiona ekspresja oraz czerpanie z wzorców stylistycznych polskiej muzyki ludowej. 

Fryderyk Chopin zmarł w Paryżu, 17 października 1849 roku w wieku zaledwie 39 lat. Przyczyną śmierci była najpradopodobniej nieuleczalna choroba płuc - mucowiscydoza. 

2 marca 1919 roku urodził się Tadeusz Borowski

Tadeusz Borowski urodził się w Żytomierzu, na kresach Rzeczpospolitej.. Jego rodziców dość dla niego wcześnie zesłano w głąb Rosji. Jego wychowywaniem zajęła się ciotka. W roku 1932 przyjechał do Polski. Gdy rodzice wrócili z zesłania, zamieszkali w Warszawie. Pobierał nauki podczas okupacji – najpierw były to tajne komplety, później tajny uniwersytet (tajny Uniwersytet Warszawski). W roku 1942 ukazał się jego tomik zatytułowany „Gdziekolwiek ziemia”.

W roku 1943 zaskoczyło go aresztowanie. Został więźniem Auschwitz. Później przeniesiony do Dachau. Rzeczywistość obozową dobrze przedstawia jego utwór „U nas, w Auschwitzu…”. Dachau wyzwolono w 1945 roku. W roku następnym Borowski powrócił do kraju. Zasilił awangardę młodych bezkompromisowych twórców. W 1948 roku miał miejsce słynny Kongres w Obronie Pokoju, na którym swą obecność zaznaczył Borowski jako uczestnik aktywny. Był działaczem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Na rok 1950 przypadło wręczenie mu Państwowej Nagrody Artystycznej. Zmarł w roku 1951, natomiast niejasności co do tego wciąż pozostają – wiele wskazuje na to, że próbował targnąć się na swe życie. Zmarł zaledwie w dwa dni po narodzinach swej córki, w Warszawie – 3 lipca 1951 roku.

Ponadto 1 marca obchodzimy Dzień Przytulania Bibliotekarza

Natomiast 3 marca przypada Międzynarodowy Dzień Pisarzy i Pisarek

 

---

19 - 25 lutego

19 lutego 1473 roku urodził się Mikołaj Kopernik

Mikołaj Kopernik urodził się w 1473 roku w Toruniu. Był synem toruńskiego kupca i ławnika Mikołaja oraz Barbary z Watzenrodów. Gdy około 1483 roku stracił ojca, wychowywał go wuj Łukasz Watzenrode, późniejszy biskup warmiński. Mikołaj Kopernik studiował na Akademii Krakowskiej, w Bolonii, Padwie oraz Ferrarze, gdzie uzyskał doktorat prawa kanonicznego. Po powrocie na Warmię początkowo przebywał w Lidzbarku jako sekretarz i lekarz przyboczny Łukasza Watzenrode. Następnie przeniósł się do Fromborka, gdzie w zabudowaniach kapituły urządził obserwatorium astronomiczne. Pracę naukową łączył z pełnieniem wielu stanowisk w administracji diecezji warmińskiej, zajmował się również reformą monetarną. Prowadził także praktykę lekarską, bronił Warmii przed Krzyżakami, brał udział w pracach kartograficznych. Główne dzieło Mikołaja Kopernika O obrotach sfer niebieskich (De revolutionibus orbium coelestium) zostało ukończone ok. 1532 roku, jednak ukazało się dopiero w 1543 roku w Norymberdze. W dziele tym opisał i udowodnił nową teorię o budowie wszechświata, według której Ziemia krąży wokół Słońca, a nie odwrotnie, jak powszechnie uważano. Stąd powstało znane powiedzenie „Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię, polskie go wydało plemię”. Swoje wydrukowane dzieło Kopernik zobaczył dopiero na łożu śmierci. Zmarł w maju 1543 roku. Został pochowany w katedrze we Fromborku, gdzie żył, pracował i patrzył w gwiazdy przez ponad 30 lat

20 lutego 1894 roku urodził się Jarosław Iwaszkiewicz

Leon Iwaszkiewicz urodził się 20 lutego 1894 roku w rodzinie polskiego księgowego cukrowni w Kalniku pod Kijowem. Jarosław to jego drugie imię, gdyż katolicki ksiądz uznał je za prawosławne. Imieniem Jarosław był nazywany w najbliższej rodzinie. Jego ojciec oraz stryj walczyli w postaniu styczniowym. W setną rocznicę wybuchu tego powstania zadedykował im opowiadanie Heydenreich. W 1902 roku rozpoczął naukę w szkole w Warszawie. W 1904 roku przeniósł się razem z rodziną do Jelizawetgradu (obecnie Kropywnycki), gdzie uczęszczał do liceum. Od 1909 roku mieszkał i uczył się w liceum w Kijowie. Poznał tam artystycznie uzdolnionych kolegów i nauczycieli oraz podjął pierwsze próby twórcze w zakresie komponowania muzyki oraz tworzenia poezji. W Kijowie zdał maturę i nabrał tam przekonania, że jego powołaniem jest kariera artystyczna lub muzyczna. „Od dzieciństwa spala mnie głód wielkości” – wyznał pół wieku później w liście do aktora Leszka Dardegena „i dlatego tak jaskrawo spostrzegam czasami moją małość i jako pisarza, i jako człowieka„. Po maturze podjął studia prawnicze na Uniwersytecie Kijowskim, jednak nie ukończył ich. Studiował również w konserwatorium w Kijowie. Podczas okresu końca nauki w liceum i początku studiów pracował jako korepetytor i odbywał wtedy liczne podróże po dworach polskich i rosyjskich na terenach Polski i Ukrainy Naddnieprzańskiej. Wrażenia te stały się kanwą późniejszych utworów. Początkowo pisał równolegle po polsku i rosyjsku, ale od października 1918 roku, kiedy to wysiadł na warszawskim dworcu z kufrem pełnym rękopisów, tworzył już wyłącznie w języku polskim. Wyjechał do Warszawy w związku z rozszerzającym się chaosem rewolucyjnym na Kijowszczyźnie. W momencie debiutu zapowiedział pani Potockiej, u której pracował jako korepetytor, że jego nazwisko będzie się odtąd często pojawiało w prasie codziennej. Stało się jednak inaczej. Tomik Oktostychy przeszedł bez echa, a Dionizje przyniósł niekorzystne opinie. 

Po wojnie Iwaszkiewicz pełnił funkcję prezesa Związku Literatów Polskich, wiceprezesa PEN-Clubu oraz redaktora naczelnego miesięcznika Twórczość. Był bezpartyjnym posłem na Sejm PRL od I do VII kadencji i przewodniczącym Polskiego Komitetu Obrońców Pokoju. Wielokrotnie był nagradzany przez władze, m.in. Orderem Budowniczego PRL. Przez powojenne 40-lecie był twórcą rozdarty pomiędzy lojalnością wobec władzy komunistycznej, a kolegów pisarzy. Zmarł 2 marca 1980 roku w Warszawie. Pochowano go w mundurze Honorowego Górnika PRL-u (wg. jego życzenia) na cmentarzu w Brwinowie pod Warszawą.
 

Ponadto 21 lutego obchodzimy Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego

---

12 - 18 lutego

12 lutego 1865 roku urodził się Kazimierz Przerwa-Tetmajer

Kazimierz Pzzerwa-Tetmajer ukończył krakowskie Gimnazjum św. Anny. W roku 1883 przeniósł się do Krakowa, z powodu utraty majątku rodzinnego. A mógł to uczynić, ponieważ matka Kazimierza prowadziła wówczas w tym mieście pensjonat. W latach 1884-1886 studiował na wydziale filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Debiutował w roku 1886. W tym czasie udzielał się również będąc dziennikarzem „Kuriera Polskiego” . W kolejnych latach podejmował współprace z „Tygodnikiem ilustrowanym” oraz gazetą „Kurier Warszawski”. W wierszach czcił m.in. Adama Mickiewicza czy Kraszewskiego, co przyniosło mu popularność w środowisku ludzi ówcześnie piszących. Ukazało się osiem tomów poezji Tetmajera. Piętnem na jego życiorysie odcisnęły się również jego europejskie podróże – odwiedził między innymi takie kraje jak Szwajcaria, Francja i Włochy. Był związany również z polskim Podhalem i Tatrami, na cześć których pisywał swe powieści. Zamieszkał na stałe w stolicy, tuż po I wojnie. Schyłek życia twórcy określiły choroby jak na przykład utrata wzroku, czy też dolegliwości psychiczne. Musiał liczyć wtedy na datki i pomoc publiczną. Odszedł 18 stycznia 1940 roku z powodu raka przysadki mózgowej, w Warszawie. W ramach swojej twórczości napisał wiele opowiadań, noweli, pisywał i dramaty, powieści oraz wiersze.

13 lutego 1969 roku zmarł Kazimierz Wierzyński

Kazimierz Wierzyński uczył się w Drohobyczu, Chyrowie, a także Stryju. W gimnazjum zaangażował się w działalność organizacji niepodległościowej Drużyny Sokole. W 1912 roku rozpoczął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po wybuchu wojny zgłosił się Legionu Wschodniego, którym dowodził Józef Haller. Po kilku tygodniach, wobec rozwiązania oddziału, Kazimierz został wcielony do armii austriackiej. 7 lipca 1915 roku dostał się do niewoli rosyjskiej. Uciekł z obozu dwa lata później i w 1918 roku powrócił do Polski. W 1920 roku ponownie służył w wojsku podczas wojny polsko-bolszewickiej. 

Kazimierz Wierzyński, obok Iwaszkiewicza, Lechonia, Tuwima i Słonimskiego, należał do „Wielkiej Piątki” Skamandrytów. Był również jednym z jego założycieli. Grupa była najważniejszym ugrupowaniem literacki dwudziestolecia międzywojennego.
W tym czasie pisarz sporo podróżował. Dodatkowo w latach 1926-1931 redagował „Przegląd Sportowy”. W latach 1931-1932 prowadził własny tygodnik „Kultura”. W 1923 roku Wierzyński ożenił się z Bronisławą Kojałłowicz. Para rozwiodła się po paru latach, a Wierzyński ponownie ożenił się w 1938 roku z Haliną Pfeffer. W 1936 roku otrzymał Państwową Nagrodę Literacką za całokształt twórczości.

Ponadto 12 lutego obchodzimy Ogólnopolski Dzień Pisania Piórem!

---

5 - 11 lutego

7 lutego 1812 roku urodził się Charles Dickens

Charles Dickens urodził się 7 lutego 1812 w Landport (Anglia). Jego życiorys określił ściśle XIX-wieczny Londyn, który jest bardzo częstym tłem, na którym rozgrywają się fabuły jego powieści. W 1824 roku ojca pisarza uwięziono za długi, co zmusiło młodego Dickensa do wczesnego rozpoczęcia pracy zarobkowej - zatrudnił się w fabryce pasty do butów, gdzie panowały fatalne warunki pracy. Wówczas to nabył doświadczeń i obserwacji, które przyczyniły się do rozwinięcia w Dickensie głębszej wrażliwości na krzywdę i niesprawiedliwość społeczną. Znalazło to odbicie w jego książkach, gdzie łącząc umiejętnie realizm z rodzajem specyficznego liryzmu często mógł portretować życie ludzi ubogich, bezduszność machiny urzędniczej i instytucji publicznych wobec ludzkiego cierpienia.

W latach 30-tych Charles Dickens podejmował pracę dziennikarza, jego artykuły tyczyły się głównie kwestii politycznych. W 1836 roku Dickens wreszcie zadebiutował swą powieścią zatytułowaną „Klub Pickwicka”, dzięki której zdobył sporą popularność w kręgach środowisk czytelniczych. Jego kolejne istotne dzieła to m.in. „Oliwer Twist”, czy też „David Coperfield” i „Wielkie nadzieje” z roku 1860. Bohaterami powieści Dickensa są ludzie ciekawi, często uchodzący za dziwaków i ekscentryków, niekiedy nawet postacie groteskowo-karykaturalne. Dickens jest również obok tego autorem nowel, jedna z nich to słynna „Opowieść wigilijna” z roku 1843, która na stałe wpisała się w obchody tradycji bożonarodzeniowej. Charles Dickens zmarł w 1880 roku, w wielu angielskich domach przechodzono wówczas żałobę, co dobitnie potwierdza wpływ, jaki Dickens wywarł na jemu współczesnych.

7 lutego 1909 roku urodziła się Anna Świrszczyńska

Anna Świerczyńska jako pierwsza w poezji polskiej zaczęła o losie kobiety i jej uczuciach mówić własnym głosem kobiety. Trzydzieści lat zabrało jej stworzenie nowego języka do wyrażenia przeżyć powstania warszawskiego. Już w czasie okupacji czuła, że język jej przedwojennej poezji nie wystarcza na opisanie rzeczywistości, mimo że w czasie okupacji zdobyła nagrody na konspiracyjnych konkursach literackich. Potem poszukiwała nowej formy. W końcu ogołociła swój język ze wszystkich metafor i porównań, porzuciła formę groteski i stylizacje na staropolszczyznę. Skróciła zdania. Bez stworzenia języka kobiety nie stworzyłaby języka przeżycia powstania. Bez przeżycia powstania warszawskiego być może w ogóle nie szukałaby nowej formy. Posunęła się do takiej intensywności uczuć i takich opisów ciała, że często oskarżana była o ekshibicjonizm. Sama uważała, że posuwa się do jego granicy.

W poezji Świrszczyńskiej kobieta rodzi nie tylko dzieci, ale i świat. Występuje w wielu różnych rolach, bardzo często wyrażone są one w pierwszej osobie: matka, córka, kochająca, pożądająca, czuła i rozpaczająca, opłakująca zmarłych, opiekująca się rannymi, zwariowana albo bardzo praktyczna.
 

---

29 stycznia - 4 lutego

29 stycznia 1962 roku urodziła się Olga Tokarczuk

Olga Tokarczuk przyszła na świat 29 stycznia 1962 roku w Sulechowie, natomiast wychowała się w Klenicy, skąd przeniosła się wraz z rodzicami do Kietrza. Tam też ukończyła liceum ogólnokształcące. Później, w trakcie starań edukacyjnych, została absolwentką Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. W czasie studiów, będąc wolontariuszką opiekowała się osobami z chorobami psychicznymi. Zainteresowała się w trakcie edukacji pracami Carla Junga, co wywarło później wpływ na jej twórczość. Po studiach pracowała na stanowisku psychoterapeutki w poradni zdrowia psychicznego w Wałbrzychu. Olga Tokarczuk mieszka dziś we Wrocławiu, a także w Krajanowie koło Nowej Rudy (Sudety Środkowe). Bujny pejzaż i kultura tych regionów przewija się w kilku utworach artystki. Jest uważana za osobę skromną, żyjącą w zgodzie ze sobą i światem. Studium psychologii podróży, jakie występuje w jej książkach, zdaje się być odwzorowaniem sytuacji występującej w życiu Olgi Tokarczuk.10 grudnia 2019 roku, podczas ceremonii w Sztokholmie, w rocznicę śmierci jej fundatora Alfreda Nobla, Olga Tokarczuk została laureatką literackiego Nobla za rok 2018. Pisarka otrzymała tę prestiżową nagrodę „za wyobraźnię narracyjną, która z encyklopedyczną pasją prezentuje przekraczanie granic jako formę życia”.

3 lutego 1735 roku urodził się Ignacy Krasicki

Ignacy Krasicki był poetą, prozaikiem, komediopisarzem, najwybitniejszym przedstawicielem polskiego klasycyzmu w XVIII wieku. W 1759 roku otrzymał święcenia kapłańskie. Został kanonikiem kijowskim, a trzy lata później kanonikiem katedry przemyskiej i objął probostwo katedralnej. Krasicki należał do bliskich współpracowników króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. W 1766 roku został biskupem warmińskim. Współtworzył i redagował w latach 1765-67 czasopismo Monitor, na łamach którego rozprawiał się z mentalnością i obyczajowością sarmacką. Krytyczne refleksje na temat współczesnego sobie świata zawarł także w dziełach literackich. Tworzył głównie bajki, satyry i poematy heroikomiczne. Jego różnorodna gatunkowo i dojrzała artystycznie twórczość przyczyniła się do odrodzenia literatury polskiej w II połowie XVIII wieku

---

22 - 28 stycznia

22 stycznia 1921 roku urodził się Krzysztof Kamil Baczyński

Najsłynniejszy polski pisarz pokolenia Kolumbów - ludzi urodzonych około 1920 roku, którzy jako pierwsze pokolenie od czasów zaborów urodziło się w wolnej Polsce. Rodzinne tradycje patriotyczne, postawa wychowawcza matki Krzysztofa Baczyńskiego i wrodzona wrażliwość sprawiły, że młody poeta nie zawahał się przed wstąpieniem do Armii Krajowej. Pow ybuchu powstania warszawskiego walczy z bronią w ręku, ale niestety ginie 4 sierpnia 1944 roku zastrzelony przez snajpera. Jeżeli chcecie bliżej poznac biografię tego niezwykłego poety, który umiał pięknie żyć i pięknie umierać przeczytajcie książkę "Szklane ptaki" Katarzyny Zyskowskiej.

24 stycznia 1921 roku urodził się Tadeusz Zawadzki pseudonim Zośka

Pisząc o pokoleniu Kolumbów nie sposób zapomnieć, że należał do niego także Tadeusz Zawadzki, równolatek Baczyńskiego, który działania konspiracyjne rozpoczął już na początku wojny. Jako harcerz działał w "Wawrze", a późneij w Szarych Szeregach. Początkowo był odpowiedzialny za działania sabotażowe, później przeszedł do dywersji. Zginął w sierpniu 1944 roku, niespełna pół roku po swoich przyjaciołach, Alku i Rudym, w akcji pod Sierczychami. Nieśmiertelność i podziw kolejnych pokoleń Polaków przyniosła mu książka "Kamienie na szaniec" Aleksandra Kamińskiego. 

28 stycznia 1903 roku urodził się Aleksander Kamiński

Aleksander Kamiński był żołnierzem, harcmistrzem, wychowawcą młodych Polaków, któzy dorastali w dwudziestoleciu międzywojennym. Osobiście znał Rudego, Alka i Zośkę, których uwiecznił w swej najsłynniejszej powieści "Kamienie na szaniec", która powstała tuż po śmierci Rudego i Alka. Później, kiedy zginął Zośka, Kamiński dopisał dwa ostatnie rozdziały. Powieść stała się najchętniej czytaną lekturą przez powstańców warszawskich, towarzyszyła im w czasie walk i zagrzewała do boju. Przypominała, że jest o co i dla kogo walczyć. 

Ponadto w styczniu urodzili się także:

22 stycznia 1877 roku urodził się Bolesław Leśmian

Był jednym z najwybitnuiejszych polskich poetów doby dwudziestolecia międzywojennego. Z wykształcenia był notariuszem, ale nienawisził swej pracy. Ucieakał od niej na wieś, na łono przyrody, by pisać swe niezwykłe wiersze, ociekające magią. Leśmian stowrzył własny, niepowtarzalny styl poetycki nazywany Leśmianowskiem - polega on na upoetycznianiu wierszy niezwykłymi neologizmami. 

23 stycznia 1905 roku urodził się Konstanty Ildefons Gałczyński

Poeta związany z leśniczówką Pranie ukrotą nad mazurskimi jeziorami, wśród malowniczych lasów, gdzie znajduje się obecnie muzeum poety stworzone przez jego córkę. Gałczyński przerastał swą epokę, tworzył ponadczasowe wiersze, a także satyryczny Teatrzyk Zielona Gęś. Wiele utworów dedykował swej ukochanej żonie. 

24 stycznia 1934 roku urodził się Stanisław Grochowiak

Grochowiak to jedno z największych objawień poetyckich tak zwanej odwilży październikowej. Dzięki pozytywnym opiniom najwybitniejszych polskich krytyków stał sie najważniejszym przedstawicielem pokolenia poetyckiego "Współczesności". W swojej twórczości chętnie odwoływał się do literatury francuskiej, poezji średniowiecza i baroku. 

27 stycznia 1832 roku urodził się Lewis Carroll

Charles Lutwidge Dodgson - bo tak naprawdę nazywał się Lewis Carroll - studiował matematykę na Uniwersytecie Oksfordzkim, a w wieku 23 lat został tam wykładowcą. Prowadził wykłady i pisał własne prace naukowe z dziedziny logiki i kryptografii. Na uczelni pracował do końca życia.. Słynna "Alicja w Krainie Czarów" została napisana kilka lat później. Lewis Carroll lubił spędzać czas z przyjacielem i jego dziećmi zwłaszcza trzema córkami, wśród których była i Alice - prawdopodobnie pierwowzór Alicji. Opowiedział jej wymyśloną naprędce historię, która dziewczynce bardzo się spodobała. Spisał ją więc i zilustrował i tak powstała "Alicja w Krainie Czarów", wydana drukiem w 1865 roku.

 

---

15 - 21 stycznia

15 stycznia 1869 roku urodził się Stanisław Wyspiański

Stanisław Wyspiański przyszedł na świat w Krakowie 15 stycznia 1869 r. Był polskim poetą, dramaturgiem, malarzem, witrażystą, architektem i ilustratorem książek. Tworzył w epoce tak zwanej Młodej Polski. Był synem rzeźbiarza. Studiował na wydziale filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz w Szkole Sztuk Pięknych. Młody Wyspiański wzrastał artystycznie pod bacznym okiem Jana Matejki. To właśnie wtedy Wyspiański stworzył witraż jaki można podziwiać w katedrze lwowskiej.

Ponadto Wyspiański kochał podróże i wtedy nabywał nowego oglądu spraw. Uczęszczał jednocześnie do paryskiej Académie Colarossi i École des Beaux Arts. Tam też rozpoczął swą przygodę z dramatem.

Moment zwrotny w karierze pisarskiej Stanisława Wyspiańskiego miał miejsce wraz z wystawieniem jego „Wesela” w roku 1901. Sukces „Wesela” rozochocił go by mógł artystycznie dopracować inscenizacje mickiewiczowskich „Dziadów”. Później powstały dzieła takie jak „Wyzwolenie”, „Noc listopadowa”, „Akropolis”. Będąc już dramatopisarzem zdobył tytuł profesora na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Był jednym z współzałożycieli Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”.

Zmarł 28 listopada 1907 r. w Krakowie. Powodem przedwczesnej śmierci była kiła, choroba wówczas śmiertelna.

18 stycznia 1882 roku urodził się Alan Alexander Milne

Alan Alexander Milne to angielski pisarz, dziennikarz, autor książek dla dzieci i powieści dla dorosłych. Znany przede wszystkim z przygód Kubusia Puchatka. Początkowo uczęszczał do prywatnej szkoły dla chłopców, w której dyrektorem był jego ojciec – John Vine Milne. Następnie uczył się w Westminster School. Ukończył studia matematyczne na Uniwersytecie Cambridge.  Po studiach otrzymał od ojca 1000 funtów, dzięki czemu mógł wyjechać do Londynu spełniać swoje marzenia.

W Londynie rozpoczął karierę pisarską. Po pewnym czasie sytuacja finansowa zmusiła go do współpracy z lokalnymi gazetami. Opublikował wtedy w „Vanity Fair” parodię przygód Sherlocka Holmesa – The Rape of the Sherlock.

Po narodzinach syna Milne zaczął pisać wiersze dla dzieci, które były prezentem dla żony, która wysyłała je do gazet. Dzięki temu pisarz zyskał dużą popularność. W 1926 roku został wydany Kubuś Puchatek, który do dziś znany jest na całym świecie. Pierwowzorem Kubusia Puchatka był pluszowy miś, którego dostał jego syn, Christopher. Dwa lata później pojawiła się kontynuacja przygód Kubusia – Chatka Puchatka. W twórczości A.A. Milne znajdziemy ponadto pozycje dla dorosłych.

Przypominamy, że 21 stycznia świętujemy DZIEŃ BABCI,

a 22 stycznia DZIEŃ DZIADKA!

---

8 - 14 stycznia

8 stycznia 1884 roku urodził się Kornel Makuszyński

Kornel Makuszyński urodził się w Stryju 8 stycznia 1884 roku. Kornel uchodził za chłopca niezwykle inteligentnego, o czym świadczy fakt, iż już w pierwszej klasie gimnazjum udzielał korepetycji. Później mieszkał w Przemyślu i Lwowie, gdzie kontynuował naukę w gimnazjum i na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Wcześnie zaczął pisać poezje i publikował ją  odnajdując recenzentów w osobistościach takich jak choćby Leopold Staff. Później był redaktorem pisma „Słowo Polskie”. Kontynuował studia na Sorbonie, okresowo wyjeżdżając też do Włoch.

Był wielkim miłośnikiem Zakopanego, gdzie spędzał kilka miesięcy w roku. Po wybuchu I wojny został przez Rosjan aresztowany i wywieziony razem z żoną w głąb Rosji, jednak dzięki interwencji wpływowych znajomych mógł wkrótce powrócić do kraju i zamieszkać w Warszawie. Był w okresie międzywojnia najpoczytniejszym polskim pisarzem, niejako królem życia, żyjąc dostatnio a nawet jak na owe czasy zamożnie – kolekcjonował na przykład drogie dzieła sztuki. Sukces nie trwał jednak dla niego przesadnie długo, ponieważ nadszedł rok 1939, kiedy to wybuchła II wojna. Był to poniekąd koniec hossy Kornela Makuszyńskiego, tego samego, który prezesował Polskiej Akademii Literatury. Już w czasie okupacji mieszkał dość skromnie utraciwszy a sprawą niemieckiego bombardowania większą część majątku. W czasie powstania warszawskiego spłonął rękopis drugiej części "Szatana z siódmej klasy".  Po wojnie był objęty całkowitym zakazem publikowania, jako wróg ludu i synonim zepsucia II RP. Zmarł w Zakopanem 31 lipca 1953 roku.
 

14 stycznia 1934 roku urodził się Marek Hłasko

Był jedynynakiem. Pracę zawodową Marek Hłasko podjął wcześnie, ponieważ już jako 16-latek trudnił się prowadzeniem pojazdów samochodowych. Przy czym na uwagę zasługuje fakt, iż Marek Hłasko często zmieniał miejsca, w których uprawiał swój zawód, zatrudnienie miał na przykład w Bazie Sprzętu Zjednoczenia Budownictwa Miejskiego, w przedsiębiorstwie Metrobud, czy też w Spółdzielni Przewozowej Warszawskich Spółdzielni Spożywców. Natomiast początki jego kariery jako piszącego prozę datuje się już na rok 1951, bowiem w tymże toku ukazało się jego opowiadanie zatytułowane „Baza Sokołowska”. W tamtym czasie powstały również inne utwory, takie jak opowiadania „Złota jesień”, „Noc nad piękną rzeką” czy „Szkoła”.

Cieszył się popularnością chociażby przez wzgląd na swój dość niekonwencjonalny sposób bycia i sposób ubioru, zwłaszcza wśród zorientowanych w literaturze mniej lub bardziej – ludzi młodych. Pod koniec lat 50. Hłasko skorzystał z okazji i wyjechał do Paryża, zyskując w ślad za tym światowy rozgłos. Oto wydane zostały w słynnej paryskiej Kulturze jego „Cmentarze” o nastroju mocno godzącym w komunistyczny ustrój Polsce, co spotkało się w kraju z silną i zorganizowaną krytyką. W ten sposób Hłasko spalił sobie mosty umożliwiające mu powrót do Polski, a jednocześnie zmusiło do ciężkiej pracy na Zachodzie, pracy fizycznej, zorientowanej głównie na zapewnienie sobie niezbędnych środków do życia, a podyktowane faktem, że nie znał dostatecznie dobrze języków obcych. W roku 1966 tymczasem przybył do USA na zaproszenia samego Romana Polańskiego. W 1969 jednak wyemigrował do Niemiec. Zmarł w 1969 roku w dość niejasnych okolicznościach, w Wiesbaden.
 

---

1 - 7 stycznia

1 stycznia 1929 roku urodził się Zbigniew Nienacki

Zbigniew Nienacki pochodził z rodziny inteligenckiej. W 1940 jego rodzina została wysiedlona do Słupi Skierniewickiej, gdzie przyszły pisarz musiał podjąć się ciężkiej fizycznej pracy. Po zakończeniu wojny rodzina powróciła do Łodzi, a Zbigniew rozpoczął naukę w liceum. Zadebiutował w wieku 17 lat powieścią „Związek poszukiwaczy skarbów”, którą wydrukowano w odcinkach w tygodniku „Przyjaciel”.

Pisarz pozostawił po sobie wiele pięknych dzieł. Każde z nich jest na swój sposób wyjątkowe, jednak tak naprawdę zasłynął dzięki powieści ,,Uroczysko”, która powstała w 1957 roku. Ten niesamowity debiut literacki opowiada o wykopaliskach archeologicznych. Był to cykl książek, który cieszył się sporym zainteresowaniem, jednak tak naprawdę dopiero ,,Wyspa Złoczyńców” stała się prawdziwym fenomenem. Ta powieść stała się początkiem historii Tomasza – Pana Samochodzika.

Jego książki przetłumaczono na wiele języków, cześć z nich doczekała się ekranizacji. Zbigniew Nienacki zmarł 23 września 1994 r. w Morągu.

3 stycznia 1892 roku urodził się J. R. R. Tolkien

John Ronald Reuel Tolkien przyszedł na świat 3 stycznia 1892 roku w Bloemfontein w Oranii. Po rychłej śmierci ojca rodzina przeniosła się do Anglii. Matka sama zatroszczyła się o wykształcenie syna – na własną rękę, zaszczepiając miłość do nauki języków. Wkrótce odeszła jednak i ona a opiekę nad Johnem i jwgo bratem przejęła kuzynka.

Jako stypendysta rozpoczął studia na anglistyce. 22 marca 1916 roku wziął ślub  i razem z żoną zamieszkali w Great Haywood. Wziął udział w walkach I wojny światowej w stopniu porucznika, jednak przez „gorączkę okopową” został przeniesiony do rezerwy. W szpitalu natomiast napisał szkic dzieła, zatytułowanego później „Silmarillion”.

W 1920 roku otrzymał posadę na uniwersytecie w Leeds, jako docent literatury angielskiej. Cztery lata później został profesorem języka angielskiego. Posadą profesora na uniwersytecie Leeds nie cieszył się długo, ponieważ niecały rok później przeniósł się na katedrę języków Oxfordu. Rok 1930 oznaczał dla Tolkiena początek pracy nad „Hobbitem”, ukończonym w 1936 i opublikowanym w 1937 roku. Jako profesor anglistyki w kolegium Merton w Oxfordzie skończył pisać „Władcę Pierścieni”. „Drużyna Pierścienia” i „Dwie Wieże” ukazały się w 1954 roku. Rok później ukazał się „Powrót Króla”, czyli tom ostatni jego sławnej trylogii.

Później ukazały się kolejne książki, mniej lub bardziej związane z opisywanym we „Władcy Pierścieni” światem Śródziemia (przykładowo „Drzewo i Liść” – 1964 i „Kowal z Podlesia Większego” – 1967). Zmarł 2 września 1973 roku w prywatnym szpitalu.

---

25 - 31 grudnia

27 grudnia 1953 roku zmarł Julian Tuwim

Polski poeta i tłumacz, urodził się 13 września 1894 r. w Łodzi. Julian Tuwim, będą jeszcze uczniem łódzkiego gimnazjum, pracował w piśmie „Pola esperantisimo”, gdzie dokonywał przekładów polskich wierszy na język esperanto. Julian Tuwim debiutował wierszem „Prośba” opublikowanym w „Kurierze Warszawskim” w 1915 r.

Studiował prawo i filozofię na Uniwersytecie Warszawskim. W latach 1916-1919 pisywał dla studenckiego pisma „Pro arte et studio”. Tuwim współzałożył kabaret literacki „Pod Pikadorem” oraz sławną grupę poetycką „Skamander”. Współpracował z pismami: „Skamander”, „Wiadomości literackie”, „Zdrój”. „Naród”, „Kurier polski”, „Cyrulik warszawski”, „Szpilka”. W 1927 r. Julian Tuwim związał się z Polskim Radiem, w 1935 r. został kierownikiem artystycznym działu humoru.

W czasie II wojny światowej podróżował po Rumunii, Portugalii, Francji, Brazylii, Stanach Zjednoczonych. Współpracował z pismami polskimi wydawanymi na emigracji, jak np. „Wiadomości Polskie” i „Nowa Polska”.

Julian Tuwim powrócił do Polski w 1946 r.. Został kierownikiem literackim Teatru Nowego. Jego najważniejsze tomy poezji to: „Sokrates tańczący”, „Słowa we krwi”, „Rzecz czarnoleska”. Jego utwory dla dzieci („Lokomotywa”, „Słoń Trąbalski”, „Zosia-Samosia”) na trwałe przeniknęły do kultury polskiej. Julian Tuwim zmarł 27 grudnia 1953 r. w Zakopanem.

31 grudnia 1861 roku urodził się Włodzimierz Tetmajer

31 grudnia 1861 roku urodził się wybitny malarz, grafik, jeden z czołowych przedstawicieli Młodej Polski – Włodzimierz Tetmajer. Był przyjacielem Lucjana Rydla i Stanisława Wyspiańskiego, bratem poety Kazimierza Przerwy-Tetmajera, działaczem politycznym i poetą.

Włodzimierz Tetmajer swoją edukację artystyczną rozpoczął w 1875 toku. Studiował malarstwo w Krakowie, potem kształcił się w Wiedniu, Monachium, Paryżu i ponownie w Krakowie u Jana Matejki. Ukończył również filologię klasyczną na Uniwersytecie Jagiellońskim. Był artystą niezwykle kreatywnym. Pozostawił po sobie wiele obrazów olejnych, prac graficznych, scenografii, witraży i polichromii. Wykonał też kilka rysunków satyrycznych.

Jako jeden z pierwszych twórców odkrył oraz zachwycił się pięknem podkrakowskiej wsi Bronowice. Jako, że działo się to w okresie rozkwitu polskiej szkoły pejzażu, wielu twórców przybywało do Bronowic, by utrwalić na płótnie tutejsze krajobrazy, białe chaty i chłopów w ludowych strojach. Gośćmi Włodzimierza Tetmajera byli więc m.in.: Wojciech Kossak, Julian Fałat, Leonard Strojnowski, Wincenty Wodzinowski, Ludwik Stasiak czy Stanisław Radziejowski.

---

18 - 24 grudnia

21 grudnia 1874 roku urodził się Tadeusz Boy-Żeleński

Pisarz, krytyk literacki i teatralny, satyryk i publicysta, tłumacz literatury francuskiej. Urodził się w Warszawie, rozstrzelany w nocy z 3 na 4 lipca 1941 roku w czasie hitlerowskiej czystki lwowskiej inteligencji.

Był synem kompozytora Władysława Żeleńskiego i Wandy z Grabowskich, uczennicy i przyjaciółki Narcyzy Żmichowskiej. Rodzice pisarza prowadzili "dom otwarty", w którym gościli m.in.: znany etnograf Oskar Kolberg, Władysław Mickiewicz - syn Adama Mickiewicza, autor pierwszej biografii swego ojca, czy Ipolityk i kompozytor Ignacy Jan Paderewski.

Gdy wybuchła II wojna światowa pisarz wyjechał do Lwowa, gdzie na tamtejszym uniwersytecie objął katedrę romanistyki. Kontynuował tam swe wcześniejsze formy aktywności literackiej: tłumaczył, pisał recenzje i teksty publicystyczne, jednak brakowało im dawnej ostrości. Artykuły publikował w "Czerwonym Sztandarze", w 1941 wszedł w skład redakcji "Nowych Widnokręgów". Po zajęciu Lwowa w czerwcu 1941 roku przez wojska niemieckie został wraz z innymi przedstawicielami inteligencji lwowskiej aresztowany i rozstrzelany w nocy z 3 na 4 lipca 1941 roku na Wzgórzach Wóleckich.
Do dziś pozostaje Boy - pisarz, lekarz, publicysta, krytyk teatralny i literacki, historyk literatury, tłumacz - twórcą czytanym i popularnym, uwielbianym i znienawidzonym, ale na pewno wzbudzającym emocje.

24 grudnia 1798 roku urodził się Adam Mickiewicz

Polski wieszcz narodowy, uważany za piewcę polskości, pisarz najwyższej rangi wśród polskich twórców. Adam Mickiewicz jest autorem polskiej epopei narodowej "Pana tadeusza", w którym opisuje kraj lat dziecinnych - utracony z powodu zsyłki i represji. 

W 1812 roku Mickiewicz spotkał się wielką historią, która na zawsze odcisnęła piętno na twórczości poety: z przemarszem przez Nowogródek wojsk Napoleona, w tym legionów pod wodzą księcia Józefa Poniatowskiego. W 1815 roku zapisał się na czteroletnie studia na Uniwersytecie Wileńskim, a w październiku 1817 roku założył z przyjaciółmi Towarzystwo Filomatów. W 1819 roku rozpoczął pracę nauczycielską w szkole powiatowej w Kownie. W listopadzie 1823 roku zostaje wraz z innymi filomatami aresztowany, a w kolejnym roku zostaje zesłany w głąb Rosji. Już nigdy nie zobaczy ukochanej Litwy, przyjdzie mu żyć z ciągłą tęsknotą. W 1825 roku odbył wycieczkę na Krym, która zaowocowała cyklem wspaniałych sonetów.

W 1829 roku otrzymuje zezwolenie na opuszczenie Rosji i odbywa podróż po Europie zachodniej. W kolejnym roku przebywa we Włoszech i Szwajcarii, a w 1831 roku przyjeżdża do Wielkopolski - odwiedza m. in. Budziszewko, Łukowo czy Objezierze. W 1832 roku wraca do Paryża, wydaje III część Dziadów oraz rozpoczyna pisanie Pana Tadeusza, który premierę ma w 1834 roku. W roku premiery poematu epickiego bierze ślub z Celiną Szymanowską. Z ich związku na świat przychodzą dwie córki i czterech synów. W 1839 roku rozpoczyna wykładanie na Akademii w Lozannie, w tym okresie powstają liryki lozańskie, które nie zostają opublikowane za jego życia. 

Mickiewicz umiera w Stambule, najprawdopodobniej z powodu zakażenia cholerą 26 listopada 1856 roku. 

---

11 - 17 grudnia

12 grudnia 1915 roku urodził się Jeremi Przybora

Jeremi Przybora (1915-2004) to znany polski poeta i satyryk. Był współtwórcą Kabaretu Starszych Panów, Kabaretu Jeszcze Starszych Panów, a także teatrzyku nadawanego przez radio „Eterek”.

Od wczesnych lat młodzieńczych był związany z radiem. W 1937 roku pokonał wszystkich przeciwników w konkursie na spikera rozgłośni warszawskiej. Przed wojną można było go słuchać w Polskim Radiu, gdzie prowadził również audycje w czasie powstania warszawskiego. Z kolei po wojnie nie porzucił radiowej pasji. Na krótko związał się z Rozgłośnią Pomorską Polskiego Radia w Bydgoszczy. Następnie zdecydował się na powrót do odbudowującej się powojennej Warszawy. Spotkanie z Jerzym Wasowskim, poznanym jeszcze przed wojną, przyniosło kolejną propozycję współpracy. Kompozytor zaproponował mu tworzenie muzyki do swoich tekstów. Zwieńczeniem ich działań było powstanie w 1958 roku Kabaretu Starszych Panów.

17 grudnia 1915 roku urodził się Władysław Broniewski

Władysław Broniewski urodził się 17 grudnia 1897 roku w Płocku. Był poetą i tłumaczem.

Swoje wiersze publikował w „Skamandrze”, „Wiadomościach Literackich”, oraz „Miesięczniku Literackim”. Należał do Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej. Wstąpił do Legionów Polskich. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Został odznaczony m.in. Orderem Wojennym Virtuti Militari, Orderem Odrodzenia Polski, Orderem Budowniczych Polski Ludowej, a także Krzyżem Zasługi.

Jako 17-latek porzucił naukę i wstąpił do Legionów Piłsudskiego. Sprzeciwił się złożeniu przysięgi wierności Austrii i Niemcom, za co trafił na 5 miesięcy do więzienia. Po powrocie do Płocka zdał maturę i rozpoczął studia na Uniwersytecie Warszawskim.

W jego poezji widoczne są akcenty patriotyczne i rewolucyjne. Poeta nawiązuje do doświadczeń narodu polskiego, a także do swoich przeżyć. W twórczości poety znaleźć możemy poezją żołnierką, lirykę osobistą, erotyki, ale również poezję poświęconą pięknu natury.

---

4 - 10 grudnia

5 grudnia 1901 roku urodził się Walt Disney

Walt Disney to jeden z największych twórców przemysłu rozrywkowego w historii, legenda animacji i filmu. Zdobył rekordową liczbę 59 nominacji do Oskarów - najbardziej prestiżowej nagrody świata filmu - z czego zdobył również rekordową liczbę 26 statuetek, siedmiokrotny zdobywca Nagrody Emmy. Wraz z bratem, Royem OIlivierem Disneyem, założyli wspólnie przedsiębiorstwo Walt Disney Productions drugą co do wielkości korporację mediową świata. Jest twórcą takich postaci jak Myszka Miki (pod którą Disney początkowo sam podkładał głos), pies Pluto czy Kaczor Donald. W 1955 założył pierwszy park rozrywki Disneyland.

5 grudnia 1867 roku urodził się Józef Piłsudski

Józef Piłsudski, nazywany ojcem polskiej niepodległości, był polskim działaczem społecznym i niepodległościowym, żołnierzem, politykiem, mążem stanu; od 1892 członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej i jej przywódcą w kraju, twórcą Organizacji Bojowej PPS (1904) i Polskiej Organizacji Wojskowej (1914), członkiem Komisji Wojskowej w Tymczasowej Radzie Stanu (1917), od 11 listopada 1918 naczelnym wodzem Armii Polskiej, w latach 1918–1922 Naczelnikiem Państwa, pierwszym marszałkiem Polski (1920); przywódcą obozu sanacji po przewrocie majowym (1926), dwukrotnym premierem Polski (1926–1928 i 1930); wywarł decydujący wpływ na kształt polityki wewnętrznej i zagranicznej II RP.

 

W młodości, podczas prowadzenia działalności konspiracyjnej, znany pod pseudonimami Wiktor i Mieczysław. Wśród zwolenników Piłsudskiego, zwłaszcza z czasów służby w Legionach, używano jego przydomków – Komendant, Dziadek, Marszałek oraz Ziuk. 

WAŻNE DATY

4 grudnia - barbórka

6 grudnia - mikołajki

---

27 listopada - 3 grudnia

28 listopada 1894 roku urodził się Arkady Fiedler

Arkady Fiedler urodził się w Poznaniu, jest jednym z najbardziej znanych mieszkańców Wielkopolski. Oprócz tworzenia powieści opartych na faktach był także oficerem Wojska Polskiego. Jego wielką pasją były nauki przyrodnicze. 

Brał udział w Powstaniu Wielkopolskim. W 1933 roku pisarz urzeczywistnił swe najgorętsze marzenie: wyruszył do Amazonii. Wyprawa zaowocowała książką Ryby śpiewają w Ukajali, która zdobyła wielkie uznanie czytelników. W 1936 wydał kolejny bestseller, "Kanadę pachnącą żywicą".

II wojna światowa zastała Fiedlera na Thaiti. Porzucił tę wyspę, aby podjąć służbę żołnierską. W lutym 1940 przez Francję dotarł do Wielkiej Brytanii, gdzie poznał polskich lotników uczestniczących w bitwoe o Anglię. Napisał o nich głośną książkę Dywizjon 303 -  jej przedruki krążyły w okupowanej Polsce, podnosząc morale społeczeństwa. 

W 1974 pisarz zachęcony namowami czytelników stworzył wraz z rodziną prywatne muzeum podróżniczych trofeów w swym domu w Puszczykowie. gdzie zmarł 7 marca 1985 roku.

1 grudnia 1415 roku urodził się Jan Długosz

Jan Długosz to człowiek renesansu - nie tylko dlatego, że urodził się w czasach, gdy epoka ta rozwijała się w Europie Zachodniej, a jej echa dawało się odczuć także w ówczesnej Polsce - ale przede wszystkim z\e względu na wszechstronność. Długosz był bowiem polskim historykiem, kronikarzem dziejów Polski, geografem, duchownym, pierwszym polskim heraldykiem, dyplomatą, nauczycielem królewskich synów. Napisał "Roczniki, czyli kroniki sławnego Królewstwa Polskiego".

Jan Długosz pozostawił pokaźną spuściznę pisarską; oprócz wspomnianych Roczników, które pisał w oparciu o m.in. dokumenty z kancelarii kardynała Zbigniewa Oleśnickiego, są to (w porządku chronologicznym): Banderia Prutenorum (opis 56 chorągwi krzyżackich, głównie trofeów spod Grunwaldu z wizerunkami autorstwa Stanisława Durinka), żywot św. Stanisława oraz św. Kunegundy, katalogi biskupów polskich, Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis (trzyczęściowy opis stanu posiadania kapituły katedralnej, kapituł kolegiackich oraz kościołów katedralnych i klasztorów z nie mniej cennymi informacjami historycznymi) czy Chorografia Regni Poloniae (geograficzny opis Polski). Zmarł 19 maja 1480 roku w Krakowie.

---

30 października - 5 listopada

3 listopada 1920 roku urodził się Maciej Aleksy Dawidowski

Maciej Aleksy Dawidowski, bliżej znany jako Alek lub Kopernicki jest jednym z trójki przyjaciół, którzy stali się bohaterami ksiązki Aleksandra Kamińskiego "Kamienie na szaniec". Alek razem z Zośką (Tadeuszem Zawadzkim) oraz Rudym (Janem Bytnarem) działali w Szarych Szeregach. Początkowo dowodzili akcjami sabotażowymi, później - w uznaniu za zasługi - przeniesieni do dywersji. Odwaga, hart ducha i zaangażowanie sprawiały, że wszystkie akcje prowadzone przez trójkę niezłomnych młodzieńców prowadziły siły zbrojne podziemnego państwa polskiego ku zwyciestwu moralnemu nad okupantem. 

Alek zmarł 30 marca 1943 roku w wieku zaledwie 22 lat - został ranny w brzuch podczas akcji pod Arsenałem, której celem było odbicie Rudego z rąk gestapo. Spoczywa na warszawskich Powązkach razem z przyjaciólmi: Rudym, który umarł tego samego dnia z powodu wycieńczenia po torturach zadawanych przez gestapowców i Zośki, który zginął pod Sierczychami w sierpniu 1943 roku. Cześć i chwała bohaterom!

 

1 listopada 1893 roku zmarł Jan Matejko

Uznawany za najwybitniejszego polskiego malarza, wsławiony dzięki przeniesieniu na płótno polskiej historii. Twórca takich dzieł jak "Bita pod Grunwaldem", "Hołd pruski" czy "Poczet królów i książąt polskich". Matejko pozwolił Polakom "wyobrazić" sobie jak wyglądali polscy władcy, których wizerunków nie udało się nigdzie zachować. 

Dzieła Matejki, rozpowszechniane przez tysiące reprodukcji, stały się standardowymi ilustracjami wielu kluczowych wydarzeń w historii Polski. Malarstwo Matejki, umiejscawiane wśród czołowych dzieł epoki dziewiętnastowiecznego historyzmu, charakteryzowały precyzja konturu, dbałość o szczegóły oraz starannie wygładzona powierzchnia malarska. Imieniem Matejki nazwana została Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie, a w jego kamienicy na ul. Floriańskiej znajduje się oddział Muzeum Narodowego w Krakowie– Dom Jana Matejki.

 

 

---

23 października - 29 października

23 października 1885 roku urodził się Jan Chochralski

Jan Czochralski urodził się w niedalekiej Kcyni, zmarł 22 kwietnia 1953 roku w Poznaniu. Jeden z najbardziej cenionych naukowców z terenów Wielkopolski.

Był chemikiem, metaloznawcą.  Wynalazca powszechnie stosowanej metody otrzymywania monokryształów krzemu (nazwanej później metodą Czochochralskiego), będącej podstawą procesu produkcji układów scalonych. 

Najczęściej cytowany polski uczony, radca Izby Przemysłowo-Handlowej w Warszawie w 1935 r. 

 

29 października 1924 roku urodził się Zbigniew Herbert

Zbigniew Herbert urodził się we Lwowie, które wówczas było polskim miastem, zmarł natomiast w Warszawie.

Jeden z najwybitniejszych polskich poetów XX wieku. Twórca słynnej postaci poetyckiej - Pana Cogito. Był także eseistą i dramaturgiem. Tworzył słuchowiska radiowe. Z wykształcenia był ekonomistą, prawnikiem i filozofem. Pracował także fizycznie.

Pośmiertnie został odznaczony Orderem Orła Białego. Laureat ponad dwudziestu nagród literackich. Wielokrotnie nominowany do literackiej Nagrody Nobla, ale nigdy jej nie otrzymał. Jergo ksiazki przetłumaczono na 38 języków. 

 

---

16 października - 22 października

16 października 1854 roku urodził się Oscar Wilde

Irlandzki poeta, dramaturg i powieściopisarz był synem znanego w Dublinie lekarza, sir Williama Wilde'a, oraz popularnej poetki prowadzącej jeden z najchętniej odiwedzanych salonów literackic, Jane Wlde. 

Młody Oscar popierał nauki w naajlepszych szkołach m. in. w Oxfordzie. Był pilnym uczniem zdobywał najwyższe stopnie, liczne wyróżnienia i stypendia. 

W jedynej opublikowanej powieści, "Portret Doriana Greya", wyraził swe poglądy na sztukę. Książka traktowana jest jako autobiografia Oscara Wilda. Poeta zmarł 30 listopada 1900 roku w Paryżu. 

 

21 października 1833 roku urodził się Alfred Nobel

Szwedzki chemik, inżynier i przemysłowiec. Po odkryciu dynamitu, który miał służyć jego ojczyźnie, Szwecji, do szybszego budowania sieci komunikacyjnej w skalistym terenie, ufundował Nagrodę Nobla. Wspiera ona młodych naukowców, literatów i piewców pokoju w dążeniu do rozwoju naukowego i pacyfizmu. Widząc, że jego wynalazek wykorzystywany jest do zabijania ludzi na całym świecie postanowił przekazać zyski na finansowanie najsłynniejszej nagrody na świecie. 

Październik jest miesiącem przyznawania Nagród Nobla. Przypomnijmy Polaków uhonorowanych tym odznaczeniem:

Maria Skłodowska-Curie, Henryk Sienkiewicz, Władysław Reymont, Czesław Miłosz, Wisława Szymborska, Lech Wałęsa, Olga Tokarczuk. 

 

---

9 października - 15 października

9 października 1936 roku urodziła się Agnieszka Osiecka

 Agnieszka Osiecka to jedna z najbardziej znanych polskich poetek XX wieku. Mimo że odeszła w 1997 roku z powodu choroby nowotworowej, jej popularność nie osłabła. Oprócz pisania wierszy i tekstów piosenek zajmowała się także reżyserią, dziennikarstwem i kabaretem. 

    Napisała teksty do takich przebojów jak "Małgośka", "Niech żyje bal",     "Zielono mi", "W żółtych płomieniach liści". Tworzyłą między innymi dla               Maryli Rodowicz, Edyty Geppert, Sławy Przybylskiej, Seweryna                                         Krajewskiego czy zespołu Skaldowie. 

Pozostawiłą po sobie "Dzienniki", z których możemy dowiedzieć się wiele o życiu poetki. 

 

Tego samego dnia co Agnieszka Osiecka, w 1921 roku

urodził się Tadeusz Różewicz

        Poeta, dramatopisarz, scenarzysta teatralny. prozaik, satyryk, tłumacz poezji węgierskiej, kandydat                     do literackiej Nagrody Nobla - to tylko jedne z nielicznych określeń Tdeusza Różewicza, poety                                                        z pokolenia Kolumbów, który przeżył.

         W czasie II wojny światowej brał czynny udział w działaniach zbrojnych, był żołnierzem AK.                    W wyniku działań dywersyjnych stracił starszego brata Janusza, z którym był bardzo związany. To on                                                    odkrył w młodym Tadeuszu talent literacki.

Rózewicz pozostawił po sobie liczne tomy wierszy, w których rozliczał się z przeszłością. Prostota stylu, oszczszędność środków literackich, unikanie interpunkcji sprawiły, że badacze literaccy poezje Różewicza zaczęli wyróżniać spośród innych wierszy XX wiecznych poetów. Od nazwiska autora unikatowy styl pisarski zaczęto nazywać stylem Różewiczowskim. 

 

14 października 1864 roku urodził się Stefan Żeromski

Stefan  Żeromski pochodził z podupadającego rodu szlacheckiego. Od najmłodszych lat interesował sie literaturą i pisarstwem. Jeden z najbardziej znanych polskich prozaików i dramaturgów, publikował także w prasie. Był pierwszym prezesem polskiego PEN Clubu, prezydent Rzeczypospolitej Zakopiańskiej. 

Aż czterokrotnie nominowano Stefana Żeromskiego do najważniejszej nagrody literackiej - Nobla. Nigdy nie udało mu się wygrać. Ze względu na zaangażowanie społęczne i tematykę twórczościnazywany "Sumieniem narodu" lub "sumieniem polskiej literatury".

 

 

14 października to święto polskiej edukacji. Tego dnia, w 1773 roku, król Stanisław August Poniatowski powołał piersze polskie ministerstwo oświaty - Komisję Edukacji Narodowej. 

 

---

2 października - 8 października

2 października 1914 roku urodził się Jan Nowak - Jeziorański

                                                                      Jan Nowak - Jeziorański był polskim politykiem, politologiem, dziasłaczem społecznym, emisariuszem i kurierem AK w czasie II wojny światowej, współtwórcą Radia Wolna Europa, które jako jedno z nielicznych nadawało prawdziwe informacje w czasach, gdy cenzura nie pozwalała mówić o tym, co dzieje się w Polsce. Był także oficerem polskiej armii, wielokrotnie odznaczanym najważniejszymi medalami i orderami. 

Jan Nowak - Jeziorański w czasie II wojny światowej był kilkukrotnie przerzucony do Polski za co groziła kara śmierci - działał jako cichociemny. Walczył w Powstaniu Warszawskim, w czasie którego wziął ślub (uroczystość trwała zaledwie 7 minut). Małżeństwo trwało aż do 1999 roku (zakończyła je śmierć Jadwigi Nowak - Jeziorańskiej). 

Dzięki jego działalności dziennikarskiej zachodnia opinia publiczna dowiedziała                                                                            się jakich niewyobrażalnych zbrodni dopuścili się niemieccy żołnierze na terenie                                                                                  Polski. 

6 października 1889 roku urodziła się Maria Dąbrowska

Maria Dąbrowska była polską powieściopisarką znaną zwłaszcza z wielotomowej sagi rodziny Niechciców "Noce i dnie", za którą była nominowana do Nagrody Nobla. Tłumaczyła także na jezyk polski literaturę duńską, angielską i rosyjską. 

Publikowała w "Wiadomościach Literackich" i "Bluszczu". 

Pośmiertnie opublikowano jej "Dzienniki", dzięki którym możemy bliżej poznać życie i poglądy tej wyjątkowej pisarski, ale także trudy życia w czasach wojennych zawieruch, Opisywała w nich także swoje sny, literackie doświadczenia, czy poddawała krytyce własnych bohaterów.

 

---

25 września - 1 października

26 września 1978 roku zmarł Jan Parandowski

Jan Parandowski znany jest głównie jako autor polskiego wydania "Mitologii greckiej i rzymskiej".        Wybitny tłumacz, eseista,​znawca starożytności. Był wielkim popularyzatorem wiedzy o antyku.                    

               Za książkę Dysk olimpijski otrzymał brązowy medal w Olimpijskim Konkursie Sztuki i Literatury                     w czasie Letnich Igrzysk Olimpijskich w Berlinie odbywajacych się w 1936. W latach 1937–1938                      w Państwowym Wydawnictwie Książek Szkolnych redagował serię Wielcy ludzie. Po wybuchu        II wojny światowej uczestniczył konspiracyjnie w życiu kulturalnym. Podczas powstania warszawskiego stracił w płomieniach swoje archiwum literackie, w tym całą niewydaną twórczość.

 

28 września 1986 roku zmarła Ewa Szelburg - Zarembina

              Irena Ewa Szerburg była polską powieściopisarką, znaną zwłaszcza z twórczości dla                                         dzieci i młodzieży. Była pierwszym kanclerzem Orderu Uśmiechu                                                     (Dzień Orderu Uśmiechu obchodzimy każdego roku 21 września).                                                    Studiowała pedagogikę i filologię polską, pracowała jako nauczycielka. 

                        W czasie II wojny światowej działała w strukturach podziemia (wydawała                                                                                          konspiracyjną prasę). 

                             Autorka m. in. "Najmilszych", baśnie "Kije samobije" czy "A to było tak...".

 

 

 

 

---

18 - 24 września

21 września 1947 roku urodził się Stephen King

Stephen King to amerykański pisarz, który tworzy literaturę grozy, horrory i science fiction. Popularność przynosły mu zwłaszcza powieści "Dallas'63", "Lśnienie", "Miasteczko Salem" czy "Smętarz zwieżąt" (pisownia oryginalna).

 Jego książki rozeszły się w nakładzie przekraczającym 350 milionów egzemplarzy, co czyni go, obok J. K. Rowling, jednym z najbardziej poczytnych pisarzy na świecie.

Wiele jego dzieł zostało przeniesionych na ekrany kinowe. Stephen King zanim odniósł sukces literacki uczył literatury angielkskiej.

 

24 września 1821 roku urodził się Cyprian Kamil Norwid

     O Cyprianie Kamilu Norwidzie mówi się "spóźniony romantyk", "czwart wieszcz".

   Tworzył poezje, ale był także dramatopisarzem i grafikiem. Wiele jego dzieł nie przetrwało do czasów            współczesnych, ponieważ Norwid zmarł na emigracji w Paryżu jako nędzarz w przytułku dla        bezdomnych. Uznany za jednego z najwybitniejszych polskich pisarzy wszechczasów Norwid został                                                               pochowany w zbiorowej mogile.

   Jego rzeczy osobiste i rękopisy zostały zniszczone. Geniusz twórczy Cypriana Norwida odkrył dopiero w czasach Młodej Polski Stanisław Przybyszewski. Współcześni badacze starają sie zrekonstruwać jak najwięcej faktów biograficznych o C. K. Norwidzie, ale nadal o życiu tego wybitnego artysty                                                                 przelraczającego ramy swojej epoki wiele niewiele. 

 

---

11 - 17 września

16 września 1825 roku zmarł Franciszek Karpiński

Franciszek Karpiński był nazywany przez współczesnych „poetą serca”, to jeden z najważniejszych przedstawicieli sentymentalizmu w Polsce i jeden z najwybitniejszych poetów doby oświecenia.

Twórca przepięknych wierszy miłosnych, wpisał się na karty historii literatury, jako „śpiewak Justyny”, ponieważ pisał utwory dedykowane tajemniczej kobiecie o tym imieniu. Przez pewien czas związany z dworem księcia Adama Czartoryskiego, nie umiejąc zrezygnować ze swej niezależności, powrócił na wieś, gdzie starał się odnaleźć swoją arkadię.

Autor wielu pieśni religijnych, które do dziś są niezwykle popularne: „Kiedy ranne wstają zorze”, „Wszystkie nasze dzienne sprawy”, „Zróbcie mu miejsce, Pan idzie z nieba”,                                                                  „Bóg się rodzi, moc truchleje”.

 

17 września 1938 roku zmarł Bruno Jasieński

 

        Wiktor Zysman, bo tak naprawdę nazywał się Bruno Jasieński, urodził się 17 lipca 1901   roku w Klimontowie – niewielkiej wsi w dawnym województwie Sandomierskim. Jego ojciec –   zasymilowany Żyd Jakub Zysman – był lekarzem i społecznikiem.  

Za młodu uczęszczał do warszawskiego gimnazjum im. Mikołaja Reja, lecz po wybuchu   pierwszej wojny światowej wraz z matką i rodzeństwem przeniósł się do Moskwy. TW wyniku  rodzinnych sporów zmienił nazwisko na Jasieński i przybrał imię Bruno. 

Współtwórca polskiego ruchu futurystycznego i jego teoretyk był także twórcą legendy  futuryzmu.  Dzięki niemu przede wszystkim wiąże się futuryzm, w świadomości odbiorcy,  z postawą rewolucyjną, bowiem tragiczne dzieje tego poety to dzieje działacza rewolucyjnego, ze wszystkimi                              wzlotami i upadkami wynikającymi z tej roli